4 lutego obchodzimy XX Światowy Dzień Walki z Rakiem 2020 (World Cancer Day). Święto to zostało ustanowione w 2000 roku w czasie Światowego Szczytu Walki z Rakiem w Paryżu.

Na szczycie opracowano tzw. Kartę Paryską, która zobowiązuje wszystkie państwa, które ją podpisały do stworzenia programów zapobiegających chorobom nowotworowym. Podstawowym celem Światowego Dnia Walki z Rakiem jest zwrócenie uwagi na leczenie i zapobieganie chorobom nowotworowym.

Co roku w Polsce diagnozuje się ponad 120 tysięcy chorób nowotworowych, a z ich powodu umiera niemal 100 tysięcy ludzi. W profilaktyce nowotworów ogromne znaczenia mają tryb życia i właściwe odżywianie się. Odpowiednio zbilansowana dieta, aktywność fizyczna, ograniczenie używek zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Należy także pamiętać o regularnych badaniach profilaktycznych. Wczesne wykrycie choroby zwiększa szanse na jej wyleczenie.

Na podstawie danych międzynarodowych zespołów badawczych oszacowano, że nawet 90% nowotworów jest wywoływanych przez czynniki zewnętrzne, na które człowiek ma wpływ. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oceniła, że przestrzegając zasad zdrowego stylu życia można uniknąć do 50% przypadków wszystkich nowotworów. Zasady te, opracowane dzięki wieloletnim badaniom naukowym, zostały opublikowane pod tytułem „Europejski Kodeks Walki z Rakiem”. Na podstawie 12 zaleceń Kodeksu stworzono polską publikację „12 sposobów na zdrowie”. Są w niej zawarte porady pomoce w prowadzeniu zdrowego stylu życia i zmniejszeniu ryzyka zachorowania na nowotwory. Są to następujące zasady:

1. Nie pal ani nie używaj tytoniu w żadnej postaci. Każdy papieros zawiera ponad 7 tysięcy związków chemicznych, z których ponad 70 jest silnie rakotwórczych.
2. Stwórz w domu przestrzeń bez dymu papierosowego. Z powodu biernego palenia co roku w Polsce umiera około 2000 osób, nie będących palaczami.
3. Zadbaj o prawidłową masę ciała. Nadwaga oraz otyłość to jeden z głównych czynników ryzyka wystąpienia choroby nowotworowej.
4. Bądź aktywny fizycznie, ogranicz czas spędzany w pozycji siedzącej. Regularne ćwiczenia chronią przed wieloma nowotworami m.in. rakiem piersi, błony śluzowej macicy oraz jelita grubego.
5. Przestrzegaj zasad dotyczących prawidłowego sposoby odżywiania. Dietę należy wzbogacić w produkty pełnoziarniste, rośliny strączkowe, owoce i warzywa. Powinno się ograniczać spożywanie wysokokalorycznych produktów spożywczych (bogatych w cukry oraz tłuszcze). Zaleca się unikanie przetworzonego mięsa, napojów słodzonych oraz żywności z dużą ilością soli.
6. Ogranicz spożywanie alkoholu. Abstynencja zmniejsza ryzyko nowotworów.
7. Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne. Stosuj odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną, nie korzystaj z solarium. Nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe zwiększa ryzyko zachorowań na raka skóry, choroby oczu oraz osłabia układ immunologiczny.
8. W pracy postępuj zgodnie z zaleceniami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny. Brak odpowiedniej ochrony przed szkodliwymi związkami chemicznymi w miejscu pracy zwiększa ryzyko wystąpienia raka płuca.
9. Sprawdź, czy w domu nie jesteś narażony na naturalne promieniowanie, które jest spowodowane wysokim stężeniem radonu. Jest to radioaktywny gaz szlachetny, który występuje w skorupie ziemskiej a jego wysokie stężenie jest przyczyną rozwoju nowotworów płuc.
10. Karmienie piersią zmniejsza u matki ryzyko zachorowania na nowotwory. Według danych karmienie piersią przez 12 miesięcy zmniejsza ryzyko zachorowania na raka piersi o ponad 4%. Urodzenie kolejnego dziecka również redukuje to ryzyko o 7%. Natomiast hormonalna terapia zastępcza zwiększa ryzyko rozwoju niektórych nowotworów m.in. raka piersi, błony śluzowej trzonu macicy oraz jajników.
11. Należy zadbać o szczepienia ochronne dzieci (przeciwko WZW typu B – dotyczy noworodków oraz przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV – dotyczy dziewcząt). Udział nowotworów złośliwych wywołanych przez bakteryjne lub wirusowe infekcje wynosi około 15–20%. Ponadto nowotwory te zwiększają ryzyko wystąpienia innych nowotworów np. raka szyjki macicy. Szczepienia ochronne są skutecznym sposobem uniknięcia zachorowania na nowotwory związane z zakażeniem wirusowym.
12. Uczestnicz w zorganizowanych programach badań przesiewowych, które mają na celu wczesne wykrywanie chorób nowotworowych m.in. raka jelita grubego (mężczyźni i kobiety), raka piersi (kobiety), raka szyjki macicy (kobiety). Wczesne rozpoznanie choroby zwiększa szanse na jej wyleczenie. Nowoczesne metody diagnostyczne umożliwiają wykrycie niektórych rodzajów nowotworów jeszcze przez pojawieniem się pierwszych objawów choroby.