Współczesny tryb życia w znaczący sposób przyczynia się do wzrostu częstości występowania problemów trawiennych, takich jak zgaga, refluks czy dolegliwości trawienne. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu nie były one tak powszechne. Obecnie ich częstość rośnie, co jest efektem zmian w stylu życia, nieprawidłowej diety, wszechobecnego pośpiechu i zwiększonego poziomu stresu.

Dolegliwości naszych czasów

Można powiedzieć, że wymienione dolegliwości w dużej mierze mają charakter cywilizacyjny. Trudności w trawieniu, określane fachowo terminem „objawy dyspeptyczne”, najczęściej opisuje się po prostu jako ból brzucha lub niestrawność. Równie powszechna jest zgaga, która objawia się uczuciem pieczenia w przełyku oraz za mostkiem. Chociaż sporadyczna zgaga nie jest powodem do niepokoju, jej przewlekłe występowanie może wskazywać na chorobę refluksową przełyku (GERD). Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) to choroba, w której dochodzi do częstego cofania się treści żołądkowej do przełyku. Może on prowadzić do poważnych powikłań, takich jak nadżerki przełyku, owrzodzenia, a nawet zmiany przednowotworowe.

Zmiana nawyków żywieniowych

Zasadniczym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi dolegliwości ze strony układu pokarmowego jest radykalna zmiana sposobu odżywiania, która nastąpiła w ostatnich dekadach. Współczesna dieta różni się od tej stosowanej przez wcześniejsze pokolenia pod wieloma względami. Należą tu:

• Wysoka zawartość tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans

Tłuste i smażone potrawy, produkty fast food obciążają układ pokarmowy, spowalniają opróżnianie żołądka i zwiększają ryzyko refluksu. Dodatkowo tłuszcze osłabiają napięcie dolnego zwieracza przełyku, co sprzyja cofaniu się treści żołądkowej.

• Produkty wysoko przetworzone

Zawierają one konserwanty, sztuczne barwniki i nadmierne ilości soli oraz cukrów prostych. Konserwanty mogą działać drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego, a nadmiar cukru prowadzi do zaburzeń mikroflory jelitowej i nadmiernej fermentacji w jelitach, co może powodować wzdęcia i bóle brzucha.

• Brak błonnika w diecie

Nowoczesna dieta jest uboga w błonnik, który reguluje perystaltykę jelit i wspomaga trawienie. Jego niedobór prowadzi do zaparć, spowolnienia opróżniania żołądka oraz problemów z prawidłowym funkcjonowaniem mikroflory jelitowej.

• Nadmierne spożycie kawy i alkoholu

Kofeina i alkohol zmniejszają napięcie LES, zwiększając tym samym ryzyko refluksu. Dodatkowo alkohol uszkadza błonę śluzową żołądka i może prowadzić do stanów zapalnych.

• Stres i pośpiech – wpływ układu nerwowego na przewód pokarmowy

Wzrost poziomu stresu i szybkie tempo życia to jedne z najważniejszych czynników wywołujących choroby układu trawiennego.

• Stres powoduje nadmierne wydzielanie kwasu solnego

W sytuacjach stresowych organizm uruchamia oś podwzgórze–przysadka–nadnercza, co prowadzi do wzrostu poziomu kortyzolu. Kortyzol stymuluje produkcję kwasu solnego, w efekcie czego może doprowadzić do nadkwasoty oraz choroby wrzodowej żołądka.

• Stres osłabia mechanizmy ochronne żołądka

W warunkach przewlekłego napięcia nerwowego dochodzi do zmniejszenia wydzielania śluzu ochronnego w żołądku, co sprzyja uszkodzeniom błony śluzowej i rozwojowi nadżerek.

• Pospieszne jedzenie i brak regularnych posiłków

Współczesny tryb życia często nie pozwala na spokojne spożywanie posiłków. Jedzenie w biegu, na stojąco, pomijanie śniadań lub spożywanie dużych porcji późnym wieczorem powoduje nieregularność w wydzielaniu enzymów trawiennych i sprzyja niestrawności oraz refluksowi.

• Zaburzenia osi mózg–jelita

Układ nerwowy ma ogromny wpływ na motorykę jelit (oś mózgowo-jelitowa). Wysoki poziom stresu może powodować skurcze jelit, przyspieszoną perystaltykę (biegunki) lub jej spowolnienie (zaparcia), co obserwuje się u osób cierpiących na zespół jelita drażliwego (IBS).

• Siedzący tryb życia – brak aktywności fizycznej

Wraz z rozwojem technologii i cyfryzacji coraz mniej się ruszamy, co negatywnie wpływa na pracę przewodu pokarmowego. Brak ruchu spowalnia perystaltykę jelit. Regularna aktywność fizyczna przyspiesza opróżnianie żołądka, poprawia pasaż treści pokarmowej przez jelita i zmniejsza ryzyko zaparć. Osoby prowadzące siedzący tryb życia częściej doświadczają niestrawności, wzdęć i bólów brzucha.

• Otyłość jako czynnik ryzyka GERD

Nadmierna masa ciała zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej, co powoduje wzrost ciśnienia w żołądku i ułatwia cofanie się treści żołądkowej do przełyku.

Leczenie farmakologiczne i innowacyjne wyroby medyczne

Współczesny styl życia sprawił, że wiele osób przyjmuje farmaceutyki bez kontroli lekarza, co może prowadzić do problemów trawiennych. Przykładowo, inhibitory pompy protonowej (IPP) są powszechnie stosowane ponieważ są skuteczne w leczeniu refluksu i bezpieczne, ale zaleca się przestrzeganie zaleceń lekarza, aby uniknąć niewłaściwego lub nadmiernego stosowania IPP.

Dlatego warto zwrócić uwagę na nowoczesne opcje lecznicze jakimi są wyroby medyczne zawierające naturalne kompleksy molekularne, których skuteczność i bezpieczeństwo zostało potwierdzone badaniami. Tworzą one film o efekcie bariery i złożonym działaniu:

• ochronnym – dzięki wysokiemu podobieństwu do błony śluzowej żołądka i przełyku chronią i wspomagają fizjologiczne procesy naprawcze;
• miejscowo neutralizującym kwasowość – wzmacniają miejscowe właściwości neutralizujące śluzu żołądkowego, blokując kontakt kwasów z błoną śluzową żołądka i zapobiegając jej uszkodzeniu.
• antyoksydacyjnym – przeciwdziałają podrażnieniom spowodowanym działaniem wolnych rodników.

W ten sposób chronimy śluzówkę przed kontaktem z sokiem żołądkowym i substancjami drażniącymi oraz wspomagamy fizjologiczne procesy naprawcze unikając efektów ubocznych. Co istotne – wszystko z poszanowaniem naturalnej flory jelitowej.

Podsumowanie

Zgaga, refluks i bóle brzucha są obecnie znacznie częstsze niż kilkadziesiąt lat temu, co wynika głównie ze zmiany stylu życia. Współczesna dieta, wysoki poziom stresu, brak aktywności fizycznej oraz nadużywanie niektórych grup leków przyczyniają się do zwiększonego występowania dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Kluczowe staje się promowanie zdrowego stylu życia jako podstawowego elementu profilaktyki tych dolegliwości. Farmaceuta pełni tu jedną z istotniejszych ról. Ważne jest również, aby w sytuacji zgłaszanych przez pacjenta długotrwale utrzymujących się dolegliwości ukierunkowywał go na specjalistyczną diagnostykę.

red.

Piśmiennictwo:

1. Wisłowska M. Przewlekłe stosowanie NLPZ – zagrożenia, potencjalne powikłania. Borgis Medycyna Rodzinna. 20024, 1: 22–26
2. Przybylska-Feluś M. Powikłania po antybiotykoterapii. Dostęp on-line (14.02.25 r.): https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/96305,powiklania-po-antybiotykoterapii
3. Ciok J. Rola żywienia w chorobie refluksowej żołądkowo-przełykowej. Dostęp on-line (14.02.25 r.): https://www.czytelniamedyczna.pl/1411,rola-zywienia-w-chorobie-refluksowej-zoladkowoprzelykowej.html
4. Lipiński M. Inhibitory pompy protonowej – „instrukcja obsługi” z uwzględnieniem pacjentów z chorobą refluksową przełyku. Dostęp on-line (16.02.25 r.): https://www.termedia.pl/Inhibitory-pompy-protonowej-instrukcja-obslugi-z-uwzglednieniem-pacjentow-z-choroba-refluksowa-przelyku,98,37926,1,0.html