Pod koniec września 2024 r. opublikowany został raport zespołu ds. preskrypcji i realizacji recept na leki gotowe i recepturowe. Zespół został powołany w celu dokonania oceny istniejących rozwiązań w obszarze preskrypcji i realizacji recept, identyfikacji problemów z nich wynikających oraz podjęcia prób ich modyfikacji lub stworzenia rozwiązań alternatywnych.

Zespół obrał za cel eliminację istniejących obecnie nieprawidłowości oraz uczynienie systemu bardziej przyjaznym dla pacjentów, lekarzy i farmaceutów. W skład zespołu weszli przedstawiciele m.in. Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, Głównego Inspektora Farmaceutycznego, Centrum e-Zdrowia, Rzecznika Praw Pacjenta, lekarzy, farmaceutów, pielęgniarek i położnych, pacjentów, hurtowni farmaceutycznych, producentów surowców farmaceutycznych, pracodawców aptecznych, środowiska akademickiego.

Powołany zespół oparł swoje propozycje zmian na trzech filarach:

• Wzmocnieniu regulacji prawnych – tj. modyfikacji i uszczelnieniu obecnie obowiązujących przepisów.
• Technologii i innowacji – tj. wprowadzeniu nowoczesnych rozwiązań informatycznych, mających na celu automatyzację procesów i minimalizację występujących błędów.
• Edukacji i współpracy – tj. zapewnieniu wsparcia dla uczestników systemu oraz budowaniu współpracy między lekarzami, farmaceutami i płatnikiem publicznym.

Zespół po roku pracy wyszczególnił 48 propozycji w zakresie których powinny zostać podjęte prace legislacyjne. Minister Zdrowia przez wzgląd na charakter części z proponowanych zmian, podjął decyzję o rozpoczęciu prac nad ich wprowadzeniem w życie jeszcze przed formalnym zakończeniem prac zespołu oraz opublikowaniem raportu.

W raporcie wskazano konieczność jednoczesnego przeprowadzenia zmian, gdyż są one ze sobą ściśle powiązane. Podkreślono także konieczność bieżącego informowania podmiotów, takich jak dostawcy systemów gabinetowych, hurtownie farmaceutyczne, lekarzy, farmaceutów oraz pacjentów przez organizację szkoleń czy kampanii informacyjnych.

Zespół w raporcie podkreślił, że wskazane zakresy stanowią jedynie bazę dla wprowadzania niezbędnych zmian. W trakcie prac legislacyjnych zakresy mogą ulec zmianom. Jest to naturalne w przypadku nanoszenia zmian w istniejących wcześniej systemach i procedurach. Zmiany w systemie preskrypcji i realizacji recept są podyktowane dynamicznym rozwojem techniki, zmianą warunków i oczekiwań użytkowników.

Propozycje dotyczące charakteru i zakresu recept farmaceutycznych – zespół zaproponował rezygnację z awaryjnego charakteru tych recept i przyjęcie możliwości wystawienia recepty farmaceutycznej w celu kontynuacji leczenia na maksymalnie 120 dni terapii, w oparciu o dane zawarte w Internetowym Koncie Pacjenta z zastrzeżeniem, że lekarz prowadzący zezwoli na taką możliwość. Dozwolona miałaby być preskrypcja leków z refundacją. Farmaceutom byłby przyznany dostęp do bazy e-WUŚ.

Zgodnie z propozycją zespołu, recepty na leki psychotropowe i narkotyczne powinny być wystawiane na maksymalnie 120 dni terapii. Co więcej, powinno być umieszczane na nich precyzyjne dawkowanie – bez możliwości używania zapisu „doraźne”.

Zespół wskazuje także na potrzebę stworzenia jednolitego sposobu zapisu dawkowania leków. Powinien on uwzględniać rodzaj jednostek dawkowania. Jednostka ta powinna być nanoszona automatycznie na podstawie metryki leku i być powiązana z postacią farmaceutyczną leku w przypadku leków stosowania zewnętrznego. Wykorzystywanie zapisu „doraźne” powinno zostać ograniczone do jednego najmniejszego refundowanego opakowania leku lub dostępnego w obrocie opakowania. Zgodnie z rekomendacjami zespołu należy powiązać systemowo trwałość leków z ich dawkowaniem.

Zespół wskazuje, że recepty papierowe powinny mieć charakter jedynie awaryjny i być wystawiane tylko na jedno najmniejsze refundowane opakowanie lub dostępne w obrocie opakowanie.

W zakresie recept elektronicznych zespół zaproponował umożliwienie wystawiania pakietów z dowolną liczbą e-recept. Na jednej e-recepcie rocznej można byłoby zapisać lek maksymalnie na 360 dni terapii, przy czym system dzieliłby ją na trzy okresy, każdy po 120 dni, z 30 dniowymi okresami, nakładającymi się na siebie.

Zespół wskazał także na konieczność dokonania zmian w terminach ważności recept. Ważność recept papierowych byłaby ograniczona do 30 dni bez możliwości umieszczenia na nich wskazania daty realizacji. Terminy ważności e-recept byłyby uzależnione od długości terapii, z zastrzeżeniem wskazanych wcześniej terminów oraz dzielenia ich przez system. Co istotne, zespół zarekomendował odejście od różnicowania terminów ważności recept w zależności od rodzaju leku na jaki została wypisana recepta. Zaproponowano także możliwość adnotacji w treści recepty: „NZ” – nie zmieniać, lub możliwość wskazania zamiennika jedynie po kontakcie z osobą wystawiającą daną receptę, za jej zgodą z odpowiednią adnotacją w dokumentacji medycznej.

Zespół podkreślił także konieczność zmian w zakresie realizacji jednej recepty w kilku aptekach.

Duże zmiany zostały zaproponowane również w obszarze archiwizacji recept oraz opieczętowywania recept papierowych. Po pierwsze zasugerowano zniesienie obowiązku umieszczenia na awersie recepty papierowej pieczęci i podpisu osoby realizującej receptę. Po drugie archiwizowanie recept miałoby przebiegać w postaci elektronicznej, a podpisywanie dokumentów aptecznych powinno być umożliwione za pomocą kwalifikowanego podpisu, profilu zaufanego lub certyfikatu ZUS.

Zgodnie z zaleceniami zestawienia refundacyjne miałyby być wykonywane i wysyłane do NFZ na „bieżąco” lub w cyklach co 5 dni.

Zespół proponuje także szereg zmian w zakresie dostępu do danych pacjenta. Zarekomendowano opracowanie narzędzia umożliwiającego połączenie wystawcy recepty oraz osoby ją realizującej w celu usprawnienia obsługi pacjenta.

Zespół zasugerował także konieczność wprowadzania zmian legislacyjnych w obszarze udzielania świadczeń przy wykorzystaniu systemów teleinformatycznych i łączności (w tym receptomatów). Zmiany objęłyby wprowadzenie standardu organizacyjnego wzorowanego na rozwiązaniach wprowadzonych w POZ. Umożliwiono by organom wydawanie odmów dokonania wpisu w rejestrze Podmiotów wykonujących działalność leczniczą lub wykreślenie z niego podmiotów, które udzielają wyłącznie teleporad. Zalecono opracowanie warunków koniecznych do wystawienia recepty w tym rozszerzenie badań poprzedzających wystawienie recepty. Zespół proponuje także wprowadzenie przepisu do kodeksu karnego, który typizowałby przestępstwo polegające na wielokrotnym wystawianiu recept w celu uzyskania korzyści majątkowej, bez dokonania badania pacjenta. Wyżej wymienione przepisy miałyby zostać powiązane z uprawnieniem farmaceuty do zablokowania recepty i dodania alertu, że jest podejrzenie, że recepta mogła zostać przepisana w celu innym niż medycznym.

Proponowane zmiany nie ominą także gabinetów weterynaryjnych. Zgodnie z rekomendacjami recepty weterynaryjne powinny stopniowo zmierzać w kierunku formy e-recept i zostać podłączone do wspólnego systemu, w celu ograniczenia ilości wypisywanych recept papierowych.

Wyżej wskazane propozycje zmian stanowią jedynie wycinek rekomendacji opracowanych przez zespół. Proponowane rozwiązania wyraźnie zmierzają ku dalszemu wprowadzaniu cyfryzacji sytemu wystawiania recept. Zgodnie z przewidywaniami, miałoby to pomóc w kontroli wystawianych i realizowanych recept przy jednoczesnym zadbaniu o pacjentów realizujących recepty na przewlekłe choroby.

Z pełną treścią raportu zespołu ds. preskrypcji i realizacji recept na leki gotowe oraz recepturowe można zapoznać się m.in. na stronie Ministerstwa Zdrowia.

Aleksandra Krasnodębska, adwokat w kancelarii COGENTS Skibicki Dończyk Adwokaci, specjalizuje się w obsłudze prawnej podmiotów z branży farmaceutycznej oraz zagadnieniami compliance dotyczącymi tych podmiotów. Ponadto zajmuje się zagadnieniami prawa pracy oraz prawa handlowego i szeroko pojętą obsługą spółek w tym zakresie.