Olejki eteryczne są lotnymi związkami, które pozyskuje się z różnych części rośliny (np. korzenia, kłącza, liści, łodygi oraz kwiatów) na drodze destylacji z parą wodną. Z kolei olejki cytrusowe uzyskuje się w wyniku tłoczenia.

Cechą charakterystyczną olejków eterycznych jest ich intensywny zapach oraz różnorodna aktywność biologiczna. Niekiedy w skład jednego olejku może wchodzić nawet kilkadziesiąt związków o różnym stężeniu i właściwościach biologicznych. Duża różnorodność składu chemicznego olejków eterycznych wpływa na ich szerokie właściwości oraz zastosowanie.

Działanie olejków eterycznych

Związkiem chemicznym, który jest dominujący w olejkach lotnych są terpeny. Wykazują one różnorodną aktywność biologiczną, m.in.:

• przeciwzapalną (np. olejek lawendowy, tymiankowy, szałwiowy, goździkowy, eukaliptusowy),
• antyseptyczną (np. olejek lawendowy, bazyliowy, rozmarynowy, olejek z mięty pieprzowej),
• przeciwdrobnoustrojową – przeciwbakteryjną, przeciwwirusową, przeciwgrzybiczą (np. olejek z melisy, z drzewa cedrowego),
• relaksująco-uspokajającą (np. olejek lawendowy, cedrowy, rumiankowy),
• rozgrzewającą (np. olejek z drzewa cynamonowca, olejek kamforowy).

Olejki eteryczne są szeroko wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym, za sprawą ich dużej zdolności przenikania w głąb warstw naskórka. Preparat, który w swoim składzie zawiera olejki eteryczne będzie łatwiej przenikał przez warstwę rogową naskórka. Dzięki temu składniki aktywne preparatu mają szansę wniknąć w głębsze warstwy skóry.

Olejki eteryczne stosowane w przypadku bólu mięśni

Ból mięśni często pojawia się po zbyt intensywnym wysiłku, szczególnie po dłuższej przerwie od ćwiczeń. Bóle mięśniowe są również jednym z pierwszych objawów infekcji – przeziębienia oraz grypy. Wówczas często towarzyszą mu dolegliwości stawowe, gorączka, kaszel, ból głowy, dreszcze czy ogólne uczucie rozbicia. Skutecznym oraz bezpiecznym sposobem na łagodzenie dolegliwości bólowych są delikatne masaże, z użyciem naturalnych olejków eterycznych o właściwościach rozgrzewających oraz przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Dodatkowo masaż wspomaga krążenie oraz rozluźnia i relaksuje mięśnie. Odpowiednio dobrane olejki, poza działaniem przeciwbólowym, delikatnie odprężają i relaksują. Takie zabiegi powodują również rozszerzenie naczyń krwionośnych, co zwiększa przepływ krwi. Wówczas do uszkodzonej tkanki mięśniowej dostaje się więcej substancji odżywczych i tlenu, co przyspiesza proces regeneracji uszkodzonej tkanki.

Olejki eteryczne do nacierania bolących mięśni

Olejek goździkowy – otrzymywany z pąków drzewa goździkowego. Wykazuje działanie rozgrzewające oraz delikatne przeciwbólowe. Zawiera w swoim składzie salicylan metylu, który działa przeciwbólowo oraz przeciwzapalnie. Dobrze sprawdza się w łagodzeniu bólów mięśniowych. Zawiera również eugenol i acetyloeugenol, związki o działaniu antyseptycznym. Pobudza umysł, znosi zmęczenie, odpręża oraz ułatwia koncentrację. Stosowany miejscowo na bolące mięśnie rozluźnia je, mocno rozgrzewa i pobudza. Ponadto działa przeciwwirusowo oraz przeciwbakteryjnie, co jest często wykorzystywane w inhalacjach w czasie przeziębienia. Ponadto jest afrodyzjakiem, dlatego często wchodzi w skład bazy produkcji perfum. Należy jednak pamiętać, że w dużych ilościach może działać toksycznie.

Olejek lawendowy – stosowany do delikatnego masażu obolałych mięśni wykazuje działanie łagodzące oraz rozluźniające napięte mięśnie. Poprawia samopoczucie w czasie infekcji (przeziębienia czy grypy) i działa uspokajająco.

Olejek cytronelowy – skutecznie łagodzi różne dolegliwości bólowe, w tym stawów oraz mięśni. Podczas delikatnego masażu działa rozgrzewająco i powoduje przyjemne odczucie ciepła. Jednocześnie sprzyja uśmierzaniu bólu.

Olejek eukaliptusowy – działa przeciwbólowo, wspomaga ukrwienie tkanek oraz ich dotlenienie. Jest zalecany przy bólach mięśniowych, które występują po znacznym wysiłku fizycznym.

Olejek z mięty pieprzowej – jest jednym z najczęściej stosowanych olejków eterycznych przy bólach mięśniowych. Obecne w nim substancje aktywne takie jak mentol oraz flawonoidy działają rozkurczowo oraz zmniejszają napięcie mięśni gładkich. Ponadto odświeżający zapach mięty działa odprężająco i pozytywnie wpływa na samopoczucie.

Olejek rozmarynowy – pozyskiwany jest z krzewu rozmarynu, który jest przyprawą. Mimo że jest jednym z najskuteczniejszych naturalnych środków przeciwbólowych zalecanych na bóle różnego pochodzenia, w tym bóle mięśni, stawów oraz głowy, jest rzadko stosowany. Łagodzi bóle migrenowe, mięśniowe, reumatyczne. Dobrze sprawdza się szczególnie przy dolegliwościach towarzyszących infekcjom sezonowym, grypie czy przeziębieniu, ponieważ wykazuje silne działanie przeciwzapalne oraz antyseptyczne. Wspomaga leczenie zakażeń górnych dróg oddechowych. Jest doskonały do inhalacji w czasie przeziębień. Działa przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie oraz przeciwbólowo. Dodatkowo tonizuje oraz wzmacnia układ odpornościowy.

Olejek cynamonowy – działa silnie rozgrzewająco, łagodząco, a nawet nieco miejscowo znieczulająco. Stosuje się go do masaży oraz nacierania ciała. Wykazuje aktywność antyseptyczną, przeciwwirusową, przeciwbakteryjną, przeciwgrzybiczą oraz przeciwzapalną. Cynamon jest znaną przyprawą o licznych właściwościach prozdrowotnych. Olejek eteryczny pozyskuje się z drzewa cynamonowca, które rośnie w Azji, Indiach a także na Sri Lance.

Olejek cynamonowy daje uczucie ulgi podczas bólów migrenowych, pobudza pracę mózgu. Charakterystyczny zapach poprawia samopoczucie. Jest również wykorzystywany w celu łagodzenia objawów przeziębienia: udrażnia nos oraz zatoki w czasie kataru oraz ułatwia usuwanie zalegającej wydzieliny z oskrzeli.

Olejek z trawy cytrynowej – łagodzi bóle mięśniowe, bóle głowy oraz migreny. Jego charakterystyczny orzeźwiający zapach działa antydepresyjnie, poprawia nastrój oraz przynosi uczucie spokoju i wyciszenia.

Olejek z drzewa sandałowego – charakteryzuje się zapachem przypominającym połączenie migdałów i marcepana z ciężkim piżmem. Jest to ciężki, oleisty, nieco słodkawy zapach z nutą cytryny. Pozyskiwany jest z drzewa sandałowca Sandalum albinum. Działa pobudzająco, wprowadza w dobry nastrój, pozytywnie wpływa na koncentrację. Zalecany jest w czasie wzmożonego wysiłku umysłowego np. w czasie egzaminów. Jest delikatnym afrodyzjakiem. Wykazuje aktywność antyseptyczną, przeciwbakteryjną, antydepresyjną. W czasie przeziębienia udrażnia zatkany nos i działa orzeźwiająco. Ponadto podnosi ciśnienie krwi oraz tętno. Stosowany rano przyspiesza pokonanie senności.

Olejek jałowcowy – uzyskiwany jest z rosnących w Polsce czarnych szyszkojagód krzewu jałowca pospolitego. Znalazł zastosowanie w inhalacjach w czasie przeziębienia lub grypy. Wykazuje działanie przeciwbólowe. Łagodzi migreny, bóle głowy, nerwobóle, bóle mięśniowe i reumatyczne. Działa przeciwbakteryjnie oraz dodatkowo delikatnie rozgrzewa organizm, co przyspiesza łagodzenie stanów zapalnych.

dr n. farm. Anna Nowicka-Zuchowska