Wolne rodniki to atomy, cząsteczki lub jony posiadające na zewnętrznej orbicie pojedynczy, niesparowany elektron. W związku z tym wykazują one dużą aktywność chemiczną, utleniając związki, z którymi mają kontakt. Czy składniki obecne w aronii mogą im przeciwdziałać?

Obiektem ataków wolnych rodników w organizmie są głównie związki posiadające w cząsteczkach wiązania podwójne, takie jak: białka i DNA lub nienasycone kwasy tłuszczowe wchodzące w skład błon komórkowych, polisacharydy, lipidy (cholesterol) znajdujące się we krwi. Wolne rodniki powstają w organizmie w wyniku reakcji metabolicznych, a zwłaszcza w procesie spalania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Pochodzą też z zewnątrz – ze skażonego powietrza, dymu z papierosów, wysoko przetworzonej lub zepsutej żywności itp. Tworzą się w wielu produktach spożywczych, takich jak wyroby cukiernicze o długich terminach przydatności do spożycia, produkty mięsne i roślinne. Stres oksydacyjny, podczas którego uwalniane są reaktywne formy tlenu, ma udział w powstawaniu dużej grupy chorób (w tym układu sercowo-naczyniowego, nowotworów, chorób autoimmunologicznych), a także w procesach starzenia się.

Jak walczyć z wolnymi rodnikami?

Organizmy wykształciły funkcje obronne przeciwko wolnym rodnikom. W komórkach wytwarzany jest glutation, który chroni je przed niszczącym działaniem oksydantów. Z wiekiem jednak ilość wytwarzanego glutationu ulega zmniejszeniu i organizm staje się coraz bardziej bezbronny. W sprawnie działających komórkach i tkankach wytwarzane są również enzymy (m.in. katalaza, peroksydaza glutationowa, dysmutaza ponadtlenkowa) wchodzące w reakcje z wolnymi rodnikami. Dlatego ważne jest spożywanie pokarmów zawierających przeciwutleniacze, czyli antyoksydanty pokarmowe, takie jak m.in.: migdały, orzechy włoskie i ziemne, pełnoziarnista mąka, zielonolistne warzywa zawierające wit. E, owoce cytrusowe, porzeczki, truskawki, owoce dzikiej róży, warzywa zawierające wit. C (kapusta, brukselka, brokuły, szpinak), papryka, marchew, pomidory, melon (zawierające wit. A i jej prowitaminę beta-karoten), oraz zawierające flawonoidy owoce (głównie cytrusowe), rośliny strączkowe.

Aronia

Mowa konkretnie o polifenolach obecnych w aronii. Mechanizm ich działania antyutleniającego wynika, zgodnie z literaturą, z kilku właściwości. Wymienia się wśród nich zdolność do oddawania elektronów lub atomów wodoru (właściwości redukcyjne), wiązanie wolnych rodników, chelatowanie jonów metali wchodzących w skład enzymów katalizujących reakcje utleniania, zakańczanie łańcuchowych reakcji rodnikowych czy stabilizowanie wolnych rodników powstających w reakcjach oksydacyjnych [1].

Piśmiennictwo:

1. Sikora J., Markowicz M., Mikiciuk-Olasik E. Rola i właściwości lecznicze aronii czarnoowocowej w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Bromat Chem Toksykol, 2009, XLII, 1: 10–17.