Lato to wyzwanie dla każdej skóry. Wystarczy wymienić choćby opalanie czy kąpiele w chlorowanej wodzie. Skóra wrażliwa jest dodatkowo podatna na działanie czynników drażniących i uczulających. Jakie więc kosmetyki wybierać w tym szczególnym okresie? Na jakie składniki warto zwrócić uwagę i dlaczego?

Dlaczego lato to wyzwanie dla skóry?

Latem chętniej spędzamy czas na świeżym powietrzu, korzystając z pięknej słonecznej pogody. Słońce sprawia wiele radości, ale często zostawia też na skórze bolesne ślady. Poparzenia słoneczne (nieprzyjemne pieczenie, zaczerwienienie) i sucha skóra to jedne z najczęstszych, niechcianych pamiątek z wakacji. Efekty nierozważnego opalania są jednak o wiele trwalsze i o tym nie wolno zapominać. Wręcz odwrotnie – farmaceuta powinien w tej kwestii edukować.

Kosmetyki hypoalergiczne

Do cery wrażliwej wskazane są kosmetyki, które nie podrażniają skóry, natomiast wzmacniają jej funkcje ochronne i zmniejszają ryzyko podrażnień związanych z zanieczyszczeniem środowiska czy określonymi warunkami atmosferycznymi. Ponieważ cera wrażliwa nie lubi zmian, najlepiej pielęgnować ją stosując preparaty jednej firmy, przeznaczone specjalnie do tego celu. Najlepsze są wyroby o naturalnym dla skóry pH (ok. 5,5). Umieszczona na opakowaniu informacja, że kosmetyk jest hypoalergiczny oznacza, że wyrób był testowany na skórze osób o skłonności do alergii. Wyroby tak oznakowane zawierają na ogół ograniczoną do minimum ilość konserwantów oraz środków zapachowych lub nie posiadają ich wcale. Szczególną uwagę warto zwrócić na takie składniki, jak: D-pantenol (prowitamina witaminy B5) czy niacynamid.

Niacynamid – jak działa na skórę?

Niacynamid, czyli witamina PP, znajduje niezwykle szerokie zastosowanie w kosmetologii. Składnik ten jest bardzo dobrze tolerowany nawet przez wrażliwą skórę (atopową czy z trądzikiem różowatym). Ma działanie nawilżające, ale przede wszystkim łagodzi podrażnienia, redukuje rumień (świetnie sprawdzi się po opalaniu), działa antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Bardzo ważną jego właściwością jest także uszczelnienie bariery hydrolipidowej skóry, co zapobiega dalszemu jej przesuszeniu. Niacynamid bierze bowiem udział w syntezie jednego z najważniejszych składników budulcowych skóry – ceramidów. Tym samym przyczynia się do wzmocnienia bariery hydrolipidowej skóry, której prawidłowe funkcjonowanie jest nieodzowne, aby cera mogła się skutecznie bronić przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Składnik ten jest również pożądany w pielęgnacji antytrądzikowej (ze względu na działanie regenerujące doskonale wspomaga gojenie blizn potrądzikowych). Reguluje też pracę melanocytów, ujednolicając koloryt skóry i rozjaśniając przebarwienia – zarówno te posłoneczne, jak i potrądzikowe. Korzyści ze stosowania niacynamidu można więc mnożyć. Jeśli mielibyśmy jednym słowem określić, do jakiego rodzaju skóry polecany jest ten składnik, moglibyśmy wręcz odpowiedzieć – do każdego. To niezwykle uniwersalny składnik, który można w pełni bezpiecznie stosować latem (nie uwrażliwia skóry na słońce).

Najważniejsze korzyści płynące ze stosowania niacynamidu na skórę:

• wspomaganie redukcji zaczerwienienia dzięki właściwościom przeciwzapalnym;
• wsparcie hydrolipidowej bariery skórnej przez udział w syntezie ceramidów;
• wyrównanie kolorytu skóry;
• ochrona przed stresem oksydacyjnym (działa przeciwutleniająco);
• zwiększenie zdolności skóry do zatrzymywania wilgoci dzięki właściwościom nawilżającym.

Z czym łączyć niacynamid?

Zazwyczaj, gdy w pielęgnacji chcemy wykorzystać konkretny składnik aktywny, należy upewnić się, że będzie on dobrze współgrał z innymi substancjami obecnymi w danej formule. Niektóre połączenia nie są zalecane (przykładem jest między innymi retinol i kwasy AHA czy BHA). Z czym zatem łączyć niacynamid? Otóż może to być kwas hialuronowy, który posiada silne właściwości nawilżające, a także D-pantenol.

D-pantenol to jeden z wiodących składników kosmetycznych, który pacjenci doskonale kojarzą z ulgą, jaką przynosi skórze poparzonej słońcem. Łagodzenie oparzeń posłonecznych to jednak zdecydowanie nie jedyna właściwość tego związku.

Dlaczego akurat D-pantenol?

Inne nazwy to prowitamina witaminy B5, czyli kwasu pantotenowego. Należy do grupy witamin B, bez których nie mógłby prawidłowo przebiegać cykl przemian metabolicznych komórek. Pantenol występuje w postaci dwóch form optycznie czynnych: L i D. Tylko D-pantenol jest przekształcany w skórze do kwasu pantotenowego. Podstawowe właściwości pantenolu polegają na tym, że łatwo wchłania się przez barierę warstwy rogowej, dzięki czemu działa aktywizująco na podziały komórek naskórka, przyspieszając gojenie i łagodząc podrażnienia. Wykazuje także działanie przeciwzapalne. Pantenol podwyższa wilgotność skóry, dzięki zdolności do wiązania wody i uelastycznia ją. Polecany jest więc do pielęgnacji cery suchej, wrażliwej, ze skłonnością do alergii. D-pantenol jest dobrze tolerowany przez skórę, nie wywołuje podrażnień. Przyspiesza opalanie, a jednocześnie chroni skórę przed skutkami nadmiernego działania promieni UV. Stąd często stosowany w preparatach promieniochronnych, gdzie stymuluje pigmentację, zmniejsza rumień oraz łagodzi zaczerwienienia i podrażnienia skóry. Warto zwrócić też uwagę na bezpieczeństwo tego składnika. Jako łagodna substancja organiczna stosowany jest nawet w odniesieniu do tak wymagających struktur jak oczy (w postaci kropli do oczu).

Najważniejsze korzyści płynące ze stosowania D-pantenolu na skórę:

D-pantenol jest substancją o intensywnym działaniu nawilżającym;

• wiąże i zatrzymuje wodę w naskórku, a tym samym zapobiega suchości skóry oraz nieprzyjemnemu uczuciu ściągnięcia;
• zmniejsza przez naskórkową utratę wody (TEWL);
• stymuluje podziały komórek naskórka, łagodzi podrażnienia, nawilża i zmiękcza.

Sucha skóra głowy

Skóra głowy również wymaga latem większej uwagi. Tu należy starannie przeanalizować wybór jak najłagodniejszych preparatów myjących. Ich bezpieczeństwo w dużej mierze zależy od surfaktantów. Nazwa „surfaktant” pochodzi od angielskiego wyrażenia „Surface active agent”, czyli substancja powierzchniowo czynna. Przyjmuje się, że surfaktanty anionowo czynne (te najpowszechniej używane) mają wysoki potencjał drażniący. Wykazują one różnego rodzaju niekorzystne oddziaływania z lipidami cementu komórkowego oraz z keratyną. W efekcie mogą powodować podrażnienia. Stosunkowo nową grupę surfaktantów stanowią surfaktanty na bazie aminokwasów (amino acid-based surfactants, AAS). Najczęściej stosowanymi obecnie są pochodne glicyny, alaniny oraz kwasu glutaminowego. Mają one mniejszy potencjał drażniący i pH zbliżone do odczynu skóry. Surfaktant to jednak nie wszystko, na co należy zwrócić uwagę wybierając specjalistyczny szampon. Łagodne preparaty myjące nie powinny zawierać substancji zapachowych oraz sztucznych barwników, które mogłyby dodatkowo podrażniać skórę. W przypadku, gdy mamy do czynienia z nadmiernie suchą skórą głowy z objawami rogowacenia sprawdzą się peelingi z wysokim stężeniem mocznika (30%). Żel o takim składzie nakłada się w niewielkiej ilości na skórę głowy i łagodnie wciera, a następnie pozostawia do wchłonięcia. Po 30-40 minutach wyczesuje się skórę głowy miękką szczotką i w razie potrzeby spłukuje.

Farmaceuta i edukacja

Niektórzy z niecierpliwością czekają na słońce, by móc się beztrosko opalać. Przebywanie na słońcu poprawia niewątpliwie nasze samopoczucie oraz wzmacnia syntezę witaminy D. Należy jednak edukować pacjentów, że promienie słoneczne mogą też powodować powstawanie oparzeń, podrażnień oraz zmian nowotworowych. Bez wątpienia najlepszym sposobem, by uniknąć tych zagrożeń, jest rozważne korzystanie z opalania. Latem, niezależnie od typu skóry, stosowanie kremów z wysokim filtrem przeciwsłonecznym jest podstawą pielęgnacji.

Podsumowanie

Rola farmaceutów wciąż rośnie. Nie należy zapominać, że specjalistyczna porada farmaceutyczna jest istotna nie tylko w kwestii bezpieczeństwa farmakoterapii, ale też w zakresie właściwej pielęgnacji. Farmaceuta swobodniej porusza się w składach INCI. Może więc przeanalizować dokładnie skład i wybrać optymalne połączenie składników. Pamiętajmy, że latem, w okresie intensywnego nasłonecznienia, nie wszystkie kosmetyki będą odpowiednie. Promieniowanie słoneczne, suche powietrze, klimatyzacja – to wszystko bardzo niekorzystnie wpływa na skórę. Warto więc zwrócić uwagę na intensywne formuły.