W Polsce z chrapaniem zmaga się ponad 1,5 mln osób. 80% stanowią mężczyźni z nadwagą lub otyłością, którzy ukończyli 40. rok życia i chorują na nadciśnienie tętnicze. Problem chrapania u kobiet zwykle pojawia się po okresie menopauzy.

Chrapanie nie jest chorobą, to symptom utrudnionego przepływu powietrza przez gardło. Natężenie dźwięków, które wydobywają się w trakcie chrapania może osiągać głośność 90 decybeli. Lekarze uważają, że około 60% dorosłych ludzi chrapie w sposób fizjologiczny, który nie zagraża zdrowiu. Niebezpieczne jest nieregularne chrapanie, które charakteryzuje się wielokrotnymi przerwami w oddychaniu (bezdech) lub spłyconym oddechem. Są to objawy obturacyjnego bezdechu sennego. Najczęściej występuje on u osób z nieprawidłowościami w budowie dróg oddechowych: skrzywioną przegrodą nosową, powiększonymi migdałkami czy przerośniętym językiem.

Chrapanie powoduje niedostateczne dotlenienie organizmu. Osoby zmagające się z chrapaniem są senne w ciągu dnia, cierpią na bóle głowy i zaburzenia koncentracji. Ponadto wpływa to na ich psychikę, stają się rozdrażnione, a mężczyźni zaczynają mieć problemy z libido. Bezdech, który utrzymuje się przez dłuższy czas może prowadzić do zaburzeń pracy układu krwionośnego: nadciśnienia, arytmii, przerostu prawej komory serca, niedotlenienia mięśnia sercowego, choroby wieńcowej a nawet zawału. Jest to związane z przyspieszeniem tętna i wzrostem ciśnienia krwi w trakcie snu u osób chrapiących. Ponadto udowodniono związek między chrapaniem a cukrzycą typu 2. U osób cierpiących na bezdech senny prawdopodobieństwo rozpoznania cukrzycy jest wyższe o 70%.

Anatomia chrapania

Fizjologicznie w czasie snu wiotczeją mięśnie, a tylna ściana gardła opada i dotyka nasady języka, tworząc niewielką szczelinę umożliwiającą normalne oddychanie. Kiedy drogi oddechowe są niedrożne, pojawiają się problemy z nabieraniem powietrza do płuc. Wzrasta stężenie dwutlenku węgla we krwi, co daje informacje do ośrodka oddechowego w mózgu o niewystarczającym dotlenieniu organizmu. Mózg pobudza przeponę oraz mięśnie międzyżebrowe – dodatkowe mięśnie oddechowe. Po bezdechu, trwającym 10–60 sekund następuje gwałtowany wdech. Lekarze, który zajmują się badaniem snu twierdzą, że krótkotrwałe przerwy w oddechu są zjawiskiem fizjologicznym i występują u prawie wszystkich ludzi. Jednak jeżeli takie przerwy w oddychaniu występują częściej niż 10 razy na godzinę, wówczas mamy do czynienia z zespołem obturacyjnego bezdechu sennego (OBS). Są to wielokrotne i nawracające w trakcie snu epizody spłycenia oddechu lub przerwy w oddychaniu, które są zakłócane głośnym chrapaniem. Powoduje to niewystarczające dotlenienie organizmu, w tym ważnych organów: mózgu, serca, nerek oraz wątroby. Ponadto osoby cierpiące na OBS są zmęczone oraz niewyspane.

Do czynników nasilających chrapanie należą:

• niedrożny nos – krzywa przegroda nosowa, polipy, stany zapalne śluzówki – w celu ułatwienia oddychania w trakcie snu zaleca się ułożenie głowy pod kątem 30 stopni względem podłoża;
• przerost migdałka podniebiennego – najczęstsza przyczyna chrapania u dzieci;
• zbyt duża masa ciała (nadwaga i otyłość) – chrapanie jest powodowane nadmierną ilością tkanki tłuszczowej, która znajduje się w górnych partiach ciała (szyja, klatka piersiowa, brzuch). Powoduje ona ucisk górnych dróg oddechowych, zwiększa ich opór oraz zmniejsza objętość klatki piersiowej, co utrudnia oddychanie;
• pozycja ciała – osoby, które chrapią powinny unikać spania na wznak. Pozycja ta powoduje przesuwanie się języka w dół i ku tyłowi. W przypadku osób z prawidłową masą ciała zaobserwowano związek między częstotliwością chrapania a pozycją przyjmowaną w czasie snu. W przypadku osób z nadwagą oraz otyłością chrapanie jest niezależne od przyjmowania pozycji w trakcie spania;
• alkohol – powoduje zmniejszenie napięcia mięśni języka, szyi i górnych dróg oddechowych. Powoduje to opadanie ku tyłowi języka oraz rozluźnienie mięśni, które otaczają gardło, co utrudnia oddychanie.

Domowe sposoby na chrapanie

Podstawowym sposobem na unikanie chrapania jest zapewnienie odpowiedniego podparcia głowy podczas snu. Najlepiej zaopatrzyć się w poduszkę anatomiczną, która dopasowuje się do kształtu głowy oraz zapewnia idealne oparcie. Dobrze dobrana poduszka zapewniając właściwe podparcie głowy, szyi i kręgosłupa, wpływa na zdrowy sen i prawidłową regenerację organizmu.

Należy kontrolować pozycję ciała, którą przyjmujemy w czasie snu. Spanie na plecach sprzyja chrapaniu, ponieważ powoduje opadanie języka ku dołowi. Dodatkowo otwarte usta zmniejszają kanał nosogardła i cieśni gardła. Najlepszą zalecaną przez specjalistów pozycją jest spanie na boku.

Warunki, które panują w naszej sypialni, również wpływają na chrapanie. Zapewnienie w pomieszczeniu, w którym śpimy odpowiedniej temperatury (18–21°C) oraz wilgotności (między 40 a 60%) zapewnia właściwe nawilżenie śluzówki górnych dróg oddechowych i zapobiega jej wysuszaniu. Sypialnie należy również często wietrzyć.

Osoby zmagające się z nadwagą oraz otyłością częściej oraz głośniej chrapią. Warto zadbać o odpowiednią masę ciała i aktywność fizyczną. Regularnie uprawiany sport nie tylko wpływa na ogólne samopoczucie ale również wzmacnia mięśnie i zapewnia im odpowiedni tunus. Ponadto szczuplejsza szyja nie wywierają nacisku na górne drogi oddechowe. Odkładanie się tkanki tłuszczowej w okolicach gardła, klatki piersiowej a nawet brzucha, powoduje ucisk na mięśnie i wywołuje chrapanie.

Występowaniu chrapania sprzyjają używki: alkohol oraz nikotyna. Dlatego najlepiej je ograniczać lub z nich całkowicie zrezygnować. Spożywanie napojów alkoholowych dwie godziny przed snem powoduje wiotczenie mięśni języka i gardła. Podobne działanie wykazują leki nasenne. Z kolei nikotyna obecna w papierosach powoduje zaleganie w krtani i tchawicy śliny. Powoduje to obrzęk błony śluzowej oraz podrażnienia gardła i utrudnia prawidłowy przepływ powietrza.

Występowania sporadycznych przypadków chrapania w okresie osłabienia organizmu może być katarem, zapaleniem zatok czy powiększeniem migdałków. Niedrożne drogi oddechowe wymuszają oddychanie przez usta i mogą powodować chrapanie. Przed snem należy dokładnie oczyścić drogi oddechowe oraz je nawilżyć. Zaleca się skropienie pościeli i poduszek kilkoma kroplami olejków eterycznych np. eukaliptusowego. Udrażniają one drogi oddechowe przez co ułatwiają oddychanie.

Środki ułatwiające oddychanie

W aptekach dostępnych jest wiele preparatów, które łagodzą oraz redukują chrapanie. Dostępne są spraye do stosowania w gardle i w nosie oraz listki, przyklejane do płatków nosa lub do podniebienia. Aerozole do nosa w swoim składzie zawierają naturalne olejki roślinne, które wzmacniają tkanki miękkie gardła i napinają podniebienie miękkie. Zapewniają tym samym rozszerzenie dróg oddechowych i zmniejszenie drgań powodujących dźwięki chrapania. Olejki, dzięki stopniowemu uwalnianiu dodatkowo nawilżają śluzówkę oraz ułatwiają oddychanie przez wiele godzin. Dodatkowo regulują przepływ powietrza i poprawiają komfort snu .

W przypadku braku rezultatów należy udać się do laryngologia, aby dokładnie zdiagnozować przyczynę chrapania. Może być ono spowodowane wadami anatomicznymi: obecnością polipów, przerośniętych migdałków czy krzywą przegrodą nosową. Wówczas problem rozwiązuje się chirurgicznie usuwając polipy i migdałki oraz korygując przegrodę.