Już dawno przestały być egzotycznymi gośćmi na naszych stołach. Dom pachnący wanilią, cynamonem, szafranem, daktylami i migdałami to oznaka świąt. To nie tylko przyprawy, jest w nich bowiem sporo wartości.

Wanilia to aromatowa przyprawa pochodząca z fermentowanych i suszonych strąków orchidei z rodzaju Vanilla. Jest to pnącze rosnące dziko w tropikalnych obszarach Ameryki, a obecnie największe plantacje znajdują się na Madagaskarze. Poza zastosowaniem kulinarnym w słodyczach, deserach i napojach, wanilia ma również właściwości pobudzające, uspokajające i lecznicze. Najcenniejszym składnikiem wysuszonego owocu wanilii jest wanilina, czyli aldehyd 4-hydroksy-3-metoksybenzoesowy. Jako lek stosowana jest przy niedokrwistości, rozstrojach nerwowych; pobudza też sprawność mięśni (nalewka).

Daktyle to owoce palmy daktylowej (Phoenix dactylifera), o podłużnym, owalnym kształcie i słodkim smaku, przypominającym karmel. Są bogate w składniki odżywcze, takie jak potas, żelazo, magnez, witamina B6 oraz błonnik. Mogą być spożywane na surowo jako przekąska, dodatek do ciast, sałatek, a także wykorzystywane do produkcji syropów czy „miodu daktylowego”. Kompot z nich najszybciej gasi pragnienie, lekko uspokaja nerwy, wzmacnia trawienne działanie śliny. Witamina B1, kontrolując pracę układu krwionośnego i serca, wyzwala energię, a B2 równomiernie obdziela nią cały organizm.

Cynamon (wiecznie zielony krzew lub drzewo z rodziny wawrzynowatych); jego niezwykłość polega na tym, że potrafi łączyć wszystkie zapachy, stając się ich spoiwem. Dodaje im pełni i łagodzi wszelkie przesady. Najlepszą kompozycję tworzy cynamon z jabłkami.

Cynamon na ludzki organizm działa rozgrzewająco, pobudzająco i przeciwbakteryjnie. Leki i przyprawę pozyskuje się ze sproszkowanej kory. Herbata cynamonowa jest lekiem naturalnym przeciwko chorobom górnych dróg oddechowych; może być też używana do inhalacji. Medycyna Wschodu uważa cynamon za najważniejszy lek tamujący krwawienie i wzmacniający w anemiach. Cynamon – wg najnowszych badań – wzmaga działanie insuliny, pomaga leczyć cukrzycę i nadciśnienie tętnicze krwi.

Imbir i cynamon z winem stosowano zaś do poprawy trawienia; dawniej napój ten zastępował dzisiejszy „czas na kawę”.

Szafran z rodziny kosaćcowatych to niegdyś najdroższy dodatek kuchenny. Jako lek stosowany był już przez starożytnych Kreteńczyków. Z substancji czynnych zawiera: gorycz pikrokrocynę, żółty barwnik krocynę i lotny olejek szafranowy. Jest niezwykle bogatym, naturalnym źródłem witaminy B2, dającej energii sercu i mięśniom. Starożytni medycy używali go jako środek łagodzący skurcze i kolki. W późniejszych czasach szafran dodawano do makowca; mieszanka ta była pomocna w ostrych zapaleniach jelit i wszelkiego rodzaju dolegliwościach brzusznych. Dziś wiemy, że szafran wspomaga trawienie oraz działa rozluźniająco na mięśnie i nerwy. Zwany jest „królem przypraw”, bo pomaga strawić duże nadmiary cukru i tłuszczu. Szafran w okładach stosuje się u dzieci (z aloesem) przeciwko przeziębieniom, gorączkom i przy atakach nerwowych. Przyprawa ta wchodzi w skład leków przeciwbólowych, przeciwdrgawkowych, przeciw chorobom wątroby i układu moczowego.

Migdałowiec to drzewo spokrewnione z różą. Znane nam migdały to owoce zawarte w pestkach. Aromat migdałowy (amigdalinę) uzyskuje się z odmian gorzkich tego drzewa. Pestki odmian słodkich wzbogacają każdy przemysł cukierniczy, choć nie tylko – olej z migdałowca jest znanym środkiem przeczyszczającym. Migdały są pyszne i odżywcze. Zawierają dużo błonnika, dbającego o nasze drogi trawienne i wagę. Mają niezwykłe ilości magnezu, przez co dbają o naszą odporność, kondycję, sen, oczy, napięcie mięśniowe. Wśród owoców – razem z orzechami i cytrusami – zawierają znaczące ilości sodu. Jego niedobór zakłóca gospodarkę wodną organizmu. Trudno się dziwić, że w Azji migdały podawano w stanach pobudzenia nerwowego. Zawierają one bowiem witaminy z grupy B, zwłaszcza B1, która jest składnikiem leków przy schorzeniach nerwowych: rwie kulszowej czy postrzale, ale także B2, która dba o transport tlenu, czyli kondycję i urodę organizmu. Z migdałów przygotowywano napój odżywczy i orzeźwiający – orszadę. Są one składnikiem marcepanów, chałwy i nugatu.