Obecnie farmaceuci w Polsce mogą wystawiać tzw. recepty farmaceutyczne w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta. Warto jednak pamiętać, że samo wystawienie recepty farmaceutycznej jest prawem, a nie obowiązkiem farmaceuty.

Mimo że przepisy ustawy prawo farmaceutyczne wprost przewidują uprawnienie farmaceutów do wystawiania takich recept, to kwestie związane z pobieraniem opłat z takiego tytułu pozostały przez ustawodawcę nieuregulowane. Różne apteki stosują różne praktyki, co rodzi pytania o legalność pobierania opłat za wystawienie recepty farmaceutycznej. Czy jest to dozwolona praktyka? Jeśli tak, to w jakiej wysokości opłata powinna być pobierana?

Interpelacja poselska dotycząca odpłatności za recepty farmaceutyczne

Powyższe wątpliwości dostrzeżone zostały przez posłankę Barbarę Grygorcewicz oraz posła Macieja Tomczykiewicza, którzy zwrócili się do Pani Ministry odpowiadającej za resort zdrowia z pytaniami o przyczyny zróżnicowania opłat za wystawienie recepty farmaceutycznej oraz jakie kroki mogą zostać podjęte, aby całkowicie zrezygnować lub ujednolicić pobieranie opłaty za wystawienie recepty farmaceutycznej (Interpelacja nr 8052). Posłowie swoje zapytanie argumentowali tym, że niektóre apteki pobierają opłatę w wysokości 30 zł, inne 100 zł, a w jeszcze innych aptekach usługa wystawienia recepty farmaceutycznej jest bezpłatna. Tak duża różnorodność w podejściu do tej kwestii budzi liczne wątpliwości wśród pacjentów, którzy nie wiedzą, na jaką opłatę się przygotować.

Stanowisko Ministerstwa Zdrowia

W odpowiedzi na interpelację poselską Ministerstwo Zdrowia wskazało, że przepisy Prawa farmaceutycznego nie regulują kwestii pobierania opłat za wystawianie recept farmaceutycznych. Ministerstwo potwierdziło, że przepisy te pozwalają farmaceutom na wystawienie recepty w przypadkach zagrożenia zdrowia pacjenta, ale nie wskazują jednoznacznie, czy farmaceuci mogą pobierać za to opłaty ani w jakiej wysokości. Ministerstwo podkreśliło również, że obecnie nie planuje wprowadzenia zmian legislacyjnych, które miałyby na celu ujednolicenie lub całkowite zniesienie opłat za wystawianie recept farmaceutycznych. W związku z tym, decyzja o pobieraniu opłaty pozostaje w gestii farmaceutów, którzy powinni kierować się zasadami etycznymi. Ministerstwo zaznaczyło, że w przypadku wystawiania recept farmaceutycznych, działania farmaceutów powinny być przede wszystkim motywowane dobrem pacjenta, a nie chęcią zysku.

Rola Kodeksu Etyki Farmaceuty

Ministerstwo nie wskazało zatem jednoznacznie, czy pobieranie opłat za receptę farmaceutyczną jest legalne czy też nie, ograniczając się jedynie do stwierdzenia istnienia luki prawnej – brakuje przepisów zezwalających oraz zakazujących na stosowanie opłat. W związku z tym farmaceuci powinni szukać rozwiązania w normach i zasadach etycznych określonych przez Kodeks Etyki Farmaceuty RP – a zwłaszcza w art. 1, 2 oraz 6 Kodeksu. Farmaceuta ma prawo pobierać wynagrodzenie za swoje usługi zawodowe, jednak w przypadkach, gdy pacjent znajduje się w sytuacji zagrożenia zdrowia, zasady deontologiczne wymagają, by decyzja o pobieraniu opłaty była dokładnie przemyślana. Kodeks Etyki nakłada na farmaceutów obowiązek priorytetowego traktowania dobra pacjenta, co oznacza, że w sytuacjach nagłych pomoc powinna być udzielana niezależnie od innych czynników, w tym kwestii finansowych. Ministerstwo podkreśla, że każde pobieranie opłaty za recepty farmaceutyczne w takich okolicznościach powinno być oceniane pod kątem etycznym, aby nie naruszać godności zawodu.

Podsumowanie

Opłata za wystawienie recepty farmaceutycznej w Polsce pozostaje tematem kontrowersyjnym, ponieważ przepisy Prawa farmaceutycznego nie precyzują, czy farmaceuci mogą pobierać za wystawione recepty opłaty oraz ewentualnie w jakiej wysokości. Kodeks Etyki Farmaceuty RP nakłada na farmaceutów obowiązek działania w najlepszym interesie pacjenta. W związku z tym pobieranie opłat powinno być traktowane z dużą ostrożnością, aby nie naruszać zasad deontologii zawodowej. Dopóki kwestia ta nie zostanie wyraźnie uregulowana przez Prawo farmaceutyczne, oceny stosowania opłat farmaceuta dokonać będzie musiał przez pryzmat norm etycznych – deontologicznych zawartych w Kodeksie Etyki Farmaceuty Rzeczypospolitej Polskiej.

apl. adw. Karol Pluta – zajmuje się prawem farmaceutycznym, w tym doradza spółkom z branży farmaceutycznej w zakresie wymogów regulacyjnych, korporacyjnych oraz koncentracji (fuzji i przejęć).