Wzdęcia brzucha to powszechna dolegliwość, która znacząco wpływa na komfort życia niezależnie od wieku. W artykule przedstawiamy naturalne metody ich łagodzenia, skupiając się na właściwościach dobrze sprawdzonych ekstraktów roślinnych z kolendry, imbiru oraz kopru włoskiego.

Wzdęcia – definicja

W jelicie człowieka znajduje się przeciętnie 200 ml gazu, a średnia ilość powietrza wydalanego z przewodu pokarmowego w ciągu doby wynosi blisko. 600 ml [1]. Powietrze dostaje się do przewodu pokarmowego w wyniku połykania podczas konsumpcji – jedzenia lub picia. Część powietrza wydostaje się w efekcie odbijania, jednak część przechodzi do dalszych odcinków przewodu pokarmowego [1]. U osób zdrowych w największej objętości obecne są dwutlenek węgla i wodór (z niewielką domieszką wonnych gazów, do których należą m.in. związki siarki) [1]. Czym wobec tego są wzdęcia? Otóż definiuje się je głównie jako subiektywne uczucie nadmiernego nagromadzenia gazów w przewodzie pokarmowym [2].

Wzdęcia jako powszechna dolegliwość

Analiza dostępnego piśmiennictwa dotyczącego wzdęć wskazuje na mnogość opisujących je pojęć. Najpowszechniej używanym terminem jest angielskie określenie bloating [3]. Niewątpliwie są one powszechnym problemem, dotykającym znacznej części populacji. Szacuje się, że nawet 20–45% dorosłych doświadcza wzdęć [2]. Skala problemu może być nawet większa. Z jednej strony wzdęcia są bowiem ukrywane jako problem wstydliwy, z drugiej pomijane jako objaw mało istotny. Z pewnością są one jednak częstym objawem klinicznym w populacji zdrowych dorosłych osób. Warto również dodać, że niezależnym czynnikiem ryzyka wystąpienia wzdęcia definiowanego jako wzrost obwodu brzucha jest także płeć żeńska [3]. U osób, u których z racji wieku osłabieniu ulega perystaltyka jelit, problem wzdęć również może przybierać na znaczeniu. Wzdęcia mogą stanowić także objaw niektórych chorób. Przykładem jest zespół jelita drażliwego (IBS), w którym aż 96% pacjentów doświadcza tego symptomu, a 60% uznaje go za uciążliwy [1]. Kolejną grupą chorych, którzy często oprócz objawów podstawowych zgłaszają wzdęcia, są pacjenci z dyspepsją czynnościową [3]. Również bardzo wysoka jest częstość wzdęć u pacjentów z zaparciami (sięga prawie 80%) [1]. Uskarżający się na wzdęcia zgłaszają często, że nasilają się one w miarę wydłużania się czasu między kolejnymi defekacjami [3].

Przyczyny wzdęć

Etiologia nie jest do końca wyjaśniona. Wydaje się, że kluczową rolę odgrywa nieprawidłowa gospodarka gazami jelitowymi, obejmująca produkcję, transport i uwalnianie gazów z przewodu pokarmowego. Należy też oczywiście uwzględnić błędy dietetyczne, a zwłaszcza dietą bogatowęglowodanową (nadmiar węglowodanów może w jelitach ulegać fermentacji i powodować nadprodukcję gazów jelitowych). Zmiany możemy zaobserwować również w czasie podróży, które często wiążą się z innym niż standardowym odżywianiem. Dolegliwości wynikające z zalegania gazów są obserwowane także w niektórych chorobach endokrynologicznych, np. niedoczynności tarczycy [1]. Wzdęciom sprzyja także przyjmowanie niektórych leków (np. antycholinergicznych, opiatów, antagonistów kanału wapniowego czy leków przeciwdepresyjnych) [1]. Akarboza i metformina stosowane w leczeniu cukrzycy również mogą wywołać wzdęcia [5]. Stres również wpływa na przewód pokarmowy. Wynika to z faktu wzajemnych interakcji jelit i OUN. Skutkiem tego może być zwiększenie wrażliwości trzewnej również na ilość gazów jelitowych [7].

Wpływ wzdęć na jakość życia i sposoby postępowania

Wzdęcia mogą znacząco obniżać jakość życia, wpływając na codzienne funkcjonowanie, samopoczucie i relacje społeczne, co podkreśla potrzebę skutecznych metod ich niwelowania. Oczywiście koniecznie należy unikać częstych błędów dietetycznych (np. nadmiernego spożywania warzyw strączkowych, obfitujących we włókna roślinne, zwłaszcza celulozę oraz związki siarki, które są przyczyną zwiększonej ilości gzów o nieprzyjemnym zapachu). Znaczenie ma także wyeliminowanie połykania powietrza w trakcie żucia gumy oraz korzystania z używek i palenia papierosów. Istotna jest także regularna aktywność fizyczna dostosowana do stanu zdrowia i możliwości fizycznych. Ruch pobudzi perystaltykę przewodu pokarmowego, co ułatwi wydalanie gazów. Przykładami ćwiczeń o umiarkowanej intensywności są energiczny spacer, pływanie, taniec, wędrówki leśne czy jazda na rowerze. Szczegółowe zalecenia można pobrać ze strony Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej [8]. Tradycyjne podejście do niwelowania wzdęć często opiera się na stosowaniu pojedynczych składników. Jednak coraz więcej danych wskazuje na korzyści płynące z synergistycznych właściwości kombinacji ekstraktów roślinnych. Takie połączenia mogą oferować wielokierunkowe, kompleksowe wsparcie dla układu trawiennego.

Kolendra (łac. Coriandrum sativum)

Kolendra jest używana jako przyprawa oraz dodatek do dekoracji. Jej odmiany o dużych nasionach są drobno mielone i stanowią składową popularnych mieszanek przyprawowych. Nasiona kolendry są szczególnie często wykorzystywane do przygotowywania potraw z ryb i mięsa. Nic dziwnego – kolendra jest znana ze swoich właściwości wspomagających trawienie [9]. Zawiera olejki eteryczne, które poprawiają komfort trawienny [9].

Imbir (łac. Zingiber officinale)

Uprawa imbiru była znana przez Greków. Po obfitych ucztach spożywali oni imbir zawinięty w chleb [9]. Kłącze tej rośliny do dziś wykorzystywane jest jako składnik wielu potraw, zwłaszcza w Indiach, gdzie spożycie wynosi nawet 10 g świeżego kłącza na dobę [11]. Imbir pobudza wydzielanie soków trawiennych i wspomaga prawidłową perystaltykę jelit [12].

Koper włoski (łac. Foeniculum vulgare)

Foeniculum officinale Miller – koper włoski, zwany także fenkułem włoskim, jest dwuletnią rośliną zielną należącą do rodziny selerowatych. Roślina ta pochodzi z obszarów śródziemnomorskich i jest uprawiana w wielu krajach, także w Polsce [11]. Koper włoski jest stosowany w celu pobudzenia czynności układu trawiennego. Powszechnie najbardziej znany jest jednak ze swoich wiatropędnych właściwości [12].

Podsumowanie

Wzdęcia brzucha to powszechny problem, który może znacząco wpływać na jakość życia pacjentów. Pacjenci odczuwają je jako uczucie pełności i ogólny dyskomfort w obrębie brzucha, doświadczanego bezpośrednio po posiłkach lub w ciągu dnia. Nie zagrażają one życiu i zdrowiu, ale bezsprzecznie potrafią skutecznie uprzykrzyć życie. Należy więc próbować eliminować tę dolegliwość nie tylko przez wdrażanie odpowiednich zaleceń dotyczących stylu życia. Naturalne podejście bazujące na synergistycznych właściwościach ekstraktów roślinnych, oferuje skuteczną pomoc w przypadku wzdęć. Pomoc ta jest możliwa dzięki obecności:

• kolendry, która wspomaga utrzymanie fizjologicznej równowagi gazów w układzie trawiennym,
• imbiru, który wspomaga regulację motoryki przewodu pokarmowego oraz trawienie,
• kopru, o działaniu wiatropędnym pomocnym w usuwaniu gazów jelitowych.

Piśmiennictwo:

1. Słomka M., Małecka-Panas E. Wzdęcia i odbijania. Pediatr Med Rodz. 2011, 7 (1): 30–34.
2. Jackowska A., Łukaszyk A. Wzdęcia – mity i fakty. Przegląd Gastroenterologiczny. 2008, 3 (5): 243–246.
3. Eder P., Stawczyk-Eder K., Łykowska-Szuber L., Krela-Kaźmierczak I., Linke K. Wzdęcie jako ważny objaw u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego. Przegląd Gastroenterologiczny. 2012, 7 (4): 197–202.
4. Kozłowska M., Ziarno M. Kolendra – skład i zastosowanie. Postępy Fitoterapii. 2012, 2: 108–112.
5. Żmijewska I., Wzdęcie jako konsekwencja farmakoterapii – charakterystyka problemu. (https://www.termedia.pl/gastroenterologia/Wzdecie-jako-konsekwencja-farmakoterapii-charakterystyka-problemu,8123.html, dostęp: 15.05.2025 r).
6. Mokrowiecka A. Jak leczyć wzdęcia? (https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/90833,jak-leczyc-wzdecia, dostęp: 15.05.2025 r).
7. Pellissier S., Bonaz B. The Place of Stress and Emotions in the Irritable Bowel Syndrome. Vitam Horm. 2017, 103: 327–354.
8. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/wzdecia-i-nadmierne-gazy-jelitowe-zalecenia-zywieniowe/ (dostęp 15.05.2025 r.).
9. Kozłowska M., Ziarno M. Kolendra – skład i zastosowanie. Postępy Fitoterapii. 2012, 2: 108–112.
10. Glibowski P., Długołęcka A., Grdeń A., Toczek K. Właściwości prozdrowotne imbiru. Bromat Chem Toksykol. 2017, 2: 115–121.
11. Piechal A., Wida-Tyszkiewicz E., Blecharz-Klin K. Imbir (Zingiber officinale) we współczesnej terapii. Przew Lek. 2004. 5: 34–43.
12. Kania M., Baraniak J., Grys A. Ziołolecznictwo i zalecenia żywieniowe według św. Hildegardy z Bingen. Cz. II. Postępy Fitoterapii. 2014, 2: 104–109.