Astma oskrzelowa stanowi niezwykle poważny problem zdrowotny na całym świecie. Częstość jej występowania zwiększa się we wszystkich krajach. W Polsce choruje na nią 12% mieszkańców, czyli ponad 4 mln osób. Co znacznie bardziej niepokojące – 75% z nich nie wie, że choruje, lub jest nieprawidłowo leczonych…

Kontrola astmy a cel terapeutyczny

Światowa Inicjatywa Zwalczania Astmy (ang. Global Initiative for Asthma, GINA) powstała w celu rozpowszechniania informacji na temat właściwej opieki nad chorymi na astmę oraz zapewnienie mechanizmów wykorzystania wyników badań naukowych w praktyce klinicznej. Celem leczenia astmy, zgodnie z jej rekomendacjami, jest osiągnięcie pełnej kontroli choroby rozumianej jako opanowanie bieżących objawów (bez objawów dziennych i nocnych, bez konieczności użycia leków ratunkowych oraz bez wpływu choroby na aktywność życiową) i minimalizację przyszłego ryzyka (redukcję zaostrzeń do zera, utrzymanie prawidłowej funkcji płuc). Taki stan można osiągnąć u większości chorych, stosując właściwą, dostosowaną do przebiegu choroby farmakoterapię.

Właściwości propionianu flutykazonu

Przewlekłe zapalenie dróg oddechowych jest głównym objawem histopatologicznym w astmie i uważa się, że powoduje przeważającą część objawów klinicznych, takich jak obniżenie parametrów czynnościowych płuc oraz nadreaktywność oskrzeli. Za najskuteczniejsze leki kontrolujące przebieg astmy uważa się więc wziewne glikokortykosteroidy (wGKS). Są one zalecane przez ekspertów GINA na wszystkich stopniach leczenia przewlekłej astmy oskrzelowej w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi lekami. Należy tu propionian flutykazonu, który jest syntetycznym, silnie działającym przeciwzapalnie glikokortykosteroidem wprowadzonym do terapii chorób obturacyjnych już w 1993 roku. Ponad 30-letnia historia zaowocowała olbrzymią liczbą publikacji i badań klinicznych z tym lekiem. Do tej pory w samej w bazie PubMed opublikowano nieco ponad 5000 artykułów omawiających właściwości farmakokinetyczne, skuteczność i bezpieczeństwo propionianiu flutykazonu. Wyróżnia się on spośród innych wziewnych glikokortykosteroidów wysokim powinowactwem do wewnątrzkomórkowego receptora glikokortykosteroidowego i wysoką lipofilnością, co przekłada się na jego silne i długie działanie w oskrzelach.

Aerozoloterapia jako fundament leczenia astmy

Podstawą leczenia astmy jest aerozoloterapia. Taka droga pozwala na szybkie dostarczanie substancji czynnych bezpośrednio do miejsca procesu chorobowego (w astmie są to dolne drogi oddechowe). Aerozoloterapia umożliwia stosowanie mniejszych dawek leków, w porównaniu z innymi drogami podania, przy jednocześnie słabszym działaniu ogólnoustrojowym. Wchłanianie do krążenia ogólnego odbywa się głównie w płucach i początkowo jest szybkie, a następnie powolne. Choć pozostała część wziewnej dawki jest połykana, to w minimalnym stopniu wchłania się do krążenia ogólnego ze względu na niską rozpuszczalność w wodzie i efekt pierwszego przejścia. W efekcie biodostępność po podaniu doustnym jest mniejsza od 1%, co znacznie ogranicza ryzyko systemowych działań niepożądanych. Efektywność takiej formy terapii w istotnej mierze zależy też jednak od jakości generowanego aerozolu i poprawnej techniki inhalacji. Ogromną rolę w edukacji z tym związanej pełnią zarówno lekarze, jak i farmaceuci. Pacjentom, którzy mają trudności ze skoordynowaniem wdechu z uwolnieniem produktu leczniczego z inhalatora, zaleca się stosowanie komory inhalacyjnej Volumatic. Należy również podkreślać, że leczenie wziewne flutykazonu propionianem ma charakter profilaktyczny i że lek ten należy przyjmować regularnie, nawet jeśli objawy choroby ustąpiły. Działanie lecznicze ujawnia się po 4 do 7 dni od rozpoczęcia przyjmowania chociaż częściowy efekt terapeutyczny można zaobserwować już po 24 godzinach u pacjentów, u których nie stosowano wcześniej wziewnych steroidów.

Podsumowanie

Według raportów GUS astma jest w naszym kraju najpoważniejszym problemem zdrowotnym dzieci, młodzieży i dorosłych do 40. roku życia i to nawet w porównaniu z chorobami układu krążenia i narządu ruchu. Stałym elementem rozważań dotyczących astmy jest właściwe jej leczenie. Propionian flutykazonu jest przeciwzapalnym wGKS o wysokiej skuteczności oraz udowodnionym w wielu badaniach bezpieczeństwie i znikomej liczbie działań niepożądanych. Preparaty o takim składzie są ponadto wskazane do stosowania u dorosłych w leczeniu ciężkiej przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) w skojarzeniu z długo działającym beta-mimetykiem (np. salmeterolem).

Piśmiennictwo:

1. Grzelewska-Rzymowska I., „Czy można osiągnąć kontrolę astmy?” [w:] Post. Dermatol. Alergol., 2009, XXVI(5): 300–303.
2. Sybilski A.J. Flutykazon – lek kontrolujący w astmie i POChP. [w:] Alergoprofil, 2022, 18(2): 15–19. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=fluticasone+propionate&page=19 (access 19.09.2022)