Imbir lekarski to jedna z najstarszych uprawnych roślin leczniczych i przyprawowych. Właściwości lecznicze imbiru opisuje już chińska księga medyczna, pochodząca z ok. 2700 r. p.n.e. Imbir należał do najwartościowszych surowców leczniczych w starożytnej medycynie indyjskiej, tybetańskiej i chińskiej.

Imbir lekarski (Zingiber officinale) jest rośliną zielną. Gatunek nie jest znany w stanie naturalnym. Wywodzi się prawdopodobnie z południowo-wschodniej Azji i jest uprawiany w wielu rejonach tropikalnych (Afryka, Chiny, Indie, Jamajka). Surowcem leczniczym i przyprawowym jest kłącze imbiru, stanowiące nieokorowane (tzw. czarny imbir) lub okorowane wysuszone kłącza o charakterystycznym aromatycznym zapachu i ostrym smaku.

Skład chemiczny

Kłącze imbiru zawiera 0,6–3% olejku eterycznego oraz substancje nielotne – żywice. Skład olejku jest zróżnicowany w zależności od pochodzenia surowca. Stałe są jednak główne komponenty odpowiedzialne za aromat, do których należą węglowodory seskwiterpenowe, takie jak zingiberen, kurkumen, b-bisabolen. Obecne są także aldehydy, alkohole i węglowodory monoterpenowe: cytral (formy cis i trans), a- i b-felandren, limonen, linalol, kamfen, a- i b-pinen. Za główny nośnik zapachu uważany jest zingiberol będący mieszaniną izomerów cis i trans b-eudesmolu. Głównymi składnikami aktywnymi biologicznie, wśród ostrych substancji nielotnych, są gingerole – połączenia typu złożonych pochodnych fenylopropanu. Podczas przeróbki i przechowywania kłącza powstają produkty dehydratacji gingeroli – shogaole.

Potencjalne właściwości imbiru

Rozpatruje się szereg właściwości imbiru. Obecnie uważa się, że imbir i jego przetwory wykazują właściwości:

• przeciwzapalne, żółciopędne oraz pobudzające motorykę przewodu pokarmowego, które przypisywane są aktywnym składnikom olejku eterycznego zidentyfikowanym jako shogaol oraz gingerol,
• profilaktyczne w chorobie lokomocyjnej, ale także w nudnościach pooperacyjnych i w porannych nudnościach u ciężarnych,
• przeciwmigrenowe,
• przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze,
• napotne, wykrztuśne,

Imbir w kuchni

Imbir to również znana i ceniona przyprawa kuchenna. Szczególną popularnością cieszy się w kuchni azjatyckiej. Wchodzi w skład curry. Popularny w Polsce suszony, mielony imbir różni się w smaku od świeżego. Nie powinno się go stosować zamiennie. Surowy imbir dodaje świeżości i pikantności. Suszony bardziej nadaje się do słodkich potraw.

Podsumowanie

Obecnie imbir jest coraz częściej używany jako przyprawa, nie wolno jednak zapominać o licznych właściwościach tej rośliny. Na podstawie dostępnych informacji można stwierdzić, że imbir może być wsparciem głównej terapii w wielu przypadkach.

dr n. farm. Anna Gajos