Zmiany, które obowiązują od stycznia ubiegłego roku w zakresie reklamy produktów leczniczych, wciąż budzą wiele kontrowersji. Podstawowa zmiana dotyczy konieczności umieszczania ostrzeżenia w każdej reklamie produktu leczniczego.

Komunikat ma być jednoznaczny dla odbiorcy, to znaczy jasno wskazywać na to, że przedmiotem reklamy jest lek, przy czym treść ostrzeżenia została określona w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Początek minionego roku przyniósł także inne zmiany w kwestii dotyczących reklamowania wyrobów medycznych, z tego względu wyjaśniamy, jak prawidłowo tego dokonać.

Działania uważane za reklamowanie leków

To wszelkie działania polegające na informowaniu lub zachęcaniu do stosowania produktu leczniczego, podejmowane w celu zwiększenia liczby przepisywanych recept, dostarczania, sprzedaży lub konsumpcji produktu leczniczego. Należy przy tym pamiętać, że reklama nie musi być kierowana wyłącznie do publicznej wiadomości, ale także do lekarzy lub farmaceutów. Nie ma znaczenia kanał komunikacji, przez który reklamuje się produkt, natomiast ważne jest, aby odbywało się to przez podmiot, który uzyskał pozwolenie na dopuszczenie do obrotu reklamowanego produktu leczniczego lub na zlecenie tego podmiotu.

Reklamą jednak nie będą informacje na opakowaniach, czy załączonych do opakowań, czy korespondencje, której towarzyszą materiały informacyjne dotyczące produktu leczniczego.

Aktorzy i specjaliści w reklamach

Produktów leczniczych nie może reklamować ani osoba znana publicznie, ani naukowiec, ani osoba posiadająca wykształcenie medyczne lub farmaceutyczne czy sugerująca, że takowe posiada. Nie można ich reklamować także poprzez odwoływanie się do zaleceń tychże osób. Tak więc niezależnie od tego czy osobą prezentującą i reklamującą dany produkt jest specjalistą czy aktorem, taka reklama produktu leczniczego będzie zakazana.

Zakazy i ograniczenia w reklamowaniu leków

Reklamy produktu leczniczego nie mogą wprowadzać w błąd, powinny prezentować go w sposób obiektywy i informować racjonalnie o zastosowaniu. Nie mogą także oferować ani obiecywać żadnych korzyści. Ponadto nie mogą być one kierowane do dzieci ani zawierać elementu do niech skierowanego.

W przypadku kierowania takiej reklamy do osób wystawiających receptę czy prowadzących obrót produktami leczniczymi powinna zawierać informacje zgodne z Charakterystyką Produktu Leczniczego i informację o przyznanej kategorii dostępności.

Zakazane jest reklamowanie produktu leczniczego polegające na bezpłatnym dostarczaniu jego próbek, gdy zawierają one środki odurzające lub substancje psychotropowe.

Zabrania się reklamy produktów leczniczych, które nie są dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, produktów, które są dopuszczone do obrotu bez konieczności uzyskania pozwolenia i zawierające informacje niezgodne z Charakterystyką Produktu Leczniczego.

Poprzez media (do publicznej wiadomości) nie można reklamować produktów leczniczych:

• wydawanych wyłącznie na podstawie recepty,
• zawierających środki odurzające i substancje psychotropowe,
• umieszczonych na wykazach leków refundowanych,
• dopuszczonych do wydawania bez recept o nazwie identycznej z umieszczonymi na tych wykazach.

Zakazane jest sugerowanie, że:

• stosowanie danego leku pozwoli uniknąć porady lekarskiej lub zabiegu chirurgicznego,
• nawet osobie zdrowej poprawi stan zdrowia,
• nieprzyjmowanie leku może pogorszyć stan zdrowia danej osoby (nie dotyczy to reklam dotyczących szczepień),
• produkt leczniczy jest środkiem spożywczym, produktem kosmetycznym lub innym artykułem konsumpcyjnym,
• skuteczność lub bezpieczeństwo stosowania leku wynika z jego naturalnego pochodzenia,
• przyjmowanie produktu leczniczego gwarantuje właściwy skutek, nie towarzyszą mu żadne działania niepożądane,
• skutek jest lepszy lub taki sam, jak w przypadku innej metody leczenia albo leczenia innym produktem leczniczym.

Zakazane formy reklamy

Reklamy produktów leczniczych nie mogą prowadzić do błędnej autodiagnozy przez przytaczanie szczegółowych opisów przypadków i objawów choroby.

Nie mogą także odnosić się w formie nieodpowiedniej do wskazań terapeutycznych, a także nie mogą zawierać niewłaściwych, niepokojących lub mylących określeń, przedstawionych graficznie zmian chorobowych, obrażeń ludzkiego ciała lub działania produktu leczniczego na ludzkie ciało lub jego części.

Zakaz oferowania korzyści

W ustawie wyrażony jest zakaz wręczania, oferowania i obiecywania korzyści materialnych, prezentów, różnych ułatwień, nagród, wycieczek oraz organizowania i finansowania spotkań promocyjnych produktu leczniczego (nie dotyczy przedmiotów związanych z praktyką medyczną lub farmaceutyczną, które zawierają znak reklamujący daną firmę lub produkt leczniczy, i których wartość nie przekracza kwoty 100 zł). Dotyczy to osób uprawnionych do wystawiania recept oraz prowadzących obrót produktami leczniczymi.

Kontrola nad legalnością reklamowania produktu leczniczego

Organem powołanym do kontrolowania zgodności leków z wyżej przywołanymi przepisami jest Główny Inspektor Farmaceutyczny. Może on nakazać zaprzestania prowadzenia sprzecznej z obowiązującymi przepisami reklamy produktów leczniczych, publikację wydanej w tym przedmiocie decyzji oraz usunięcie stwierdzonych naruszeń. Może także ukarać karą grzywny.

Kary nakładane przez Urząd Kontroli i Konsumentów

Niezależnie od kary, jeżeli reklama leku narusza zbiorowe interesy konsumentów, np. wprowadzając konsumenta w błąd – prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości sięgającej nawet 10% przychodu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.

Iman Al-temimi, adwokat w kancelarii COGENTS Skibicki i Dończyk. Adwokaci. Specjalizuje się w świadczeniu pomocy prawnej z zakresu prawa własności intelektualnej i ochrony marki. Prowadzi szkolenia na ten temat w szczególności dla branży e-commerce.

Obecnie rozwija się w zakresie prawa nowych technologii, wparciu biznesów on-line oraz rozwoju AI.