Skóra składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej, które są od siebie zależne i wspólnie tworzą harmonijną całość. Skóra jest nie tylko powłoką, stanowi bowiem pierwszą barierę przed wpływem czynników zewnętrznych.

Od kondycji skóry zależy zdrowie organizmu, a z drugiej strony piękna i zadbana, o równym kolorycie, gładka i napięta skóra to marzenie każdej kobiety. Dlatego wymaga należytej uwagi i prawidłowej pielęgnacji. Ludzie mają skórę suchą, tłustą lub mieszaną, co zależy od związanej z wiekiem aktywności gruczołów łojowych, zmieniającej się gospodarki hormonalnej czy od niekorzystnych czynników środowiska. W miarę dojrzewania organizmu z łatwością można zauważyć, że z biegiem czasu w większym stopniu skóra ulega przesuszaniu. Jest to spowodowane także ograniczaniem zdolności pochłaniania wody przez zewnętrzną warstwę skóry oraz mniej efektywną barierę ochronną na jej powierzchni. Do pewnego stopnia, organizm jest w stanie sam poradzić sobie z tym problemem wytwarzając na powierzchni skóry płaszcz lipidowy. Jednak zmienne warunki pogodowe, przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, a nawet zła dieta powodują, że organizm nie daje rady zapewnić sobie skutecznej ochrony. Skóra sucha z powodu osłabionych funkcji ochronnych płaszcza lipidowego jest wrażliwsza na czynniki zewnętrzne, skłonna do dalszego odwodnienia, łuszczenia i podrażnień. Nadmierna suchość skóry może być uwarunkowana genetycznie lub być efektem pewnych chorób, jak alergie, łuszczyca, wyprysk kontaktowy, czy atopowe zapalenie skóry, które dotyka osób w każdym wieku – bardzo młodych (nawet niemowląt), jak i starszych. Zbyt cienki, uszkodzony płaszcz lipidowy, który traci swoje właściwości ochronne nie zapobiega utracie wody.

Skóra sucha jest zawsze matowa, podatna na pęknięcia, reaguje zaczerwienieniem na mydło, wodę i zmieniające się warunki atmosferyczne, szybko się starzeje, wcześnie widoczne są zmarszczki, jest cienka – pergaminowa. Z problemem skóry suchej, a tym samym wrażliwej wiąże się nietolerancja większości preparatów myjących i kosmetyków. Towarzyszy temu zazwyczaj uczucie pieczenia, świądu, ściągnięcia występujące zwykle bezpośrednio po zastosowaniu kosmetyku. Skóra sucha, wrażliwa i alergiczna wymaga specjalnie dobranych kosmetyków, wolnych od substancji zapachowych, konserwujących i barwiących. Ważnym składnikiem tych kosmetyków są emolienty.

Słowo emolienty (łac. emolliarae) oznacza zmiękczanie. Emolienty szczególne miejsce znalazły w emulsjach, do których wprowadzane są do fazy olejowej, gdyż należą do surowców o charakterze lipofilowym. Na ogół dobrze rozprzestrzeniają się na stosowanych powierzchniach, pokrywając je cienką warstewką, która pełni rolę swoistego filmu chroniącego skórę przed nadmiernym odparowywaniem wody z głębszych jej warstw, a także przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Emolienty należą do preparatów określanych jako NMF, czyli naturalne czynniki nawilżające. Zapewniają one wszechstronną ochronę skóry wykazując działanie nawilżające i okluzyjne:

Emolienty mają postać emulsji o/w lub w/o. Typ emulsji ma zasadnicze znaczenie jeśli chodzi o nawilżenie skóry. Emulsje typu o/w nawilżają szybciej, natomiast emulsje w/o wykazują działanie przedłużone. Nie jest to jednak regułą, gdyż inne składniki w preparatach do pielęgnacji skóry suchej mogą modyfikować to działanie. Przykładem może być stosowanie aminokwasów (np. L-arginina) oraz alfa-hydroksykwasów łącznie z mocznikiem – aktywny kompleks nawilżający, dzięki czemu efekt przedłużonego działania uzyskuje się w przypadku emulsji typu o/w. Dodatek takich składników jak ceramidy, kwasy tłuszczowe, cholesterol niemal idealnie naśladują skład bariery naskórkowej.

Emolienty odbudowują i przywracają prawidłowe funkcjonowanie bariery skóry poprzez uzupełnianie brakujących elementów, głównie lipidów. Przywracają i utrzymują prawidłowe nawilżenie, elastyczność i natłuszczenie skóry, działając przy tym przeciwzapalnie. Emolienty zapobiegają nadmiernej utracie wody przez naskórek, dzięki tworzeniu warstwy ochronnej na powierzchni skóry – wprowadzają wodę do skóry i zatrzymują ją w organizmie. Zapewniają również natłuszczenie, dzięki czemu skóra daje wrażenie gładkiej i jednolitej. Poza tym mają działanie ujędrniające. Dodatkowo tworzony na powierzchni ochronny film, oprócz omówionego wcześniej działania zabezpiecza skórę przed czynnikami zewnętrznymi, między innymi wnikaniem toksyn i drobnoustrojów.

Zgodnie z wynikami uzyskanymi z prowadzonych badań stwierdzono, że prawidłowe i długotrwałe stosowanie emolientów u niemowląt stanowi formę prewencji rozwoju zmian zapalnych na skórze w przyszłości. Równocześnie stwierdzono, co jest niezwykle ważne z klinicznego punktu widzenia, że emolienty nasilają działanie miejscowych kortykosteroidów oraz zmniejszają ich łączną dawkę.

dr n. farm. Anna Gajos