Nazwa aloes (łac. aloe ) pochodzi z języka hebrajskiego od słowa „halal”, co oznacza błyszczący, gorzki. Obecnie znanych jest ponad 300 gatunków aloesów – odpornych na suszę roślin z dużymi liśćmi o kolczastych brzegach.

Liście aloesu zawdzięczają swoje cenne właściwości lecznicze bogatemu składowi chemicznemu. Zawierają duże ilości glikozydów antrachinonowych (10–30%), takich jak aloina A i B, kleje roślinne (30%), żywice (16–63%), cukry (25%) m.in. glukoza, mannoza, celuloza i ich estry, mukopolisacharydy, substancje lipidowe, glikoproteiny, kwasy organiczne (cytrynowy, jabłkowy, winowy, cynamonowy, bursztynowy), enzymy. Jest to także roślina bogata w witaminy z grupy B, prowitaminy A, E, kwas foliowy i askorbinowy, a także w oligopierwiastki – wapń, żelazo, fosfor, potas, sód, cynk i mikroelementy, występujące w ilościach śladowych (german). Aloes zawiera także 18 z 22 aminokwasów obecnych w organizmie człowieka, a wśród nich aż siedem, których organizm ludzki nie jest w stanie syntetyzować. Są to lizyna, treonina, walina, tryptofan, leucyna, izoleucyna i fenyloalanina. Występują tu także substancje o działaniu antyseptycznym: kwas salicylowy, fenol i siarka.

Aloes od najdawniejszych czasów był uważany za roślinę leczniczą. Stosowany był jako środek przeczyszczający, leczący kontuzje, skaleczenia, pęknięcia skóry, czyraki i owrzodzenia narządów płciowych, łagodzący ból oczu, hamujący wypadanie włosów oraz wpływający na krzepnięcie krwi.

Obecne w aptekach preparaty z aloesem mają różną postać – mleczka, żelu, soku, cukierków. Ich zastosowanie jest bardzo szerokie i wynika z bogatego składu chemicznego.

Działanie przeczyszczające – związane jest z obecnością glikozydów antrachinonowych, z których część wchłaniając się dochodzi do wątroby i wzmaga czynność żółciopędną. Efekt terapeutyczny zależy od dawki. Większa ilość preparatu powoduje szybkie wypróżnienie, natomiast małe dawki używane systematycznie mają działanie stymulujące.

Działanie przeciwdrobnoustrojowe – aloes wykazuje działanie przeciwbakteryjne, hamuje wzrost grzybów i pierwotniaków.

Działanie przeciwzapalne – spowodowane jest zmniejszeniem krzepliwości krwi oraz rozszerzeniem naczyń krwionośnych, co ułatwia przepływ krwi do miejsca uszkodzenia. Hamuje powstawanie różnych mediatorów stanu zapalnego, takich jak histamina, serotonina i leukotrieny.

Działanie immunomodulujące – składniki czynne biologicznie aloesu wpływają przede wszystkim na niespecyficzny, niezależny od antygenów system obrony organizmu. Ponieważ immunostymulatory działają automatycznie na cały system regulujący w układzie immunologicznym, mogą przez różne związki, tzw. mediatory, wzmagać również odpowiedź immunologiczną układu swoistego.

mgr farm. Tomasz Mrozowski