Skóra głowy, podobnie jak skóra twarzy, wymaga specjalistycznej pielęgnacji, zwłaszcza gdy pojawiają się problemy, takie jak łupież, łuszczenie, świąd, przesuszenie czy podrażnienia. Propozycja kompleksowego wsparcia, uwzględniającego określone dobroczynne składniki aktywne, może pomóc w złagodzeniu objawów, wspierając szeroko zdrowie skóry głowy.

Problemy skóry głowy

• łupież

Łupież jest jednym z najczęstszych problemów skóry głowy. Występuje on prawie u 50 procent populacji [1]. Jego zaostrzenia obserwuje się najczęściej w okresie zimowym. Patogeneza łupieżu jest złożona. Jednym z istotniejszych czynników sprawczych jest obecność grzyba drożdżopodobnego Malassezia furfur. Wzmożona kolonizacja sprzyja rozwojowi stanu zapalnego [1].

• świąd skóry głowy

Etiologia jest w tym przypadku wieloczynnikowa. Swędzenie może być bowiem spowodowane suchością towarzyszącą dermatozom (np. atopowemu zapaleniu skóry), ale też typową reakcją alergiczną. W niektórych przypadkach świąd skóry głowy może być związany ze zmianami sezonowymi (np. zmiany temperatur zimą).

• suchość skóry głowy

To częsty problem wynikający z zaburzeń bariery ochronnej. Suchość skóry bywa mylona z łupieżem suchym, ponieważ może towarzyszyć jej łuszczenie. Warto nadmienić, że skóra głowy staje się też coraz bardziej sucha wraz z wiekiem. Aby przywrócić skórze głowy odpowiednie nawodnienie, trzeba unikać czynników drażniących i stosować łagodne szampony nawilżające.

• podrażnienia

Tu warto przyjrzeć się wnikliwie błędom pielęgnacyjnym. Mycie włosów nieodpowiednim szamponem może wywołać podrażnienie, które jest przyczyną świądu. Łatwo powstaje w ten sposób błędne koło. Drapanie skóry głowy wywołuje zapalenie, a to z kolei potęguje przymus drapania. Suszenie włosów suszarką, która jest ustawiona na zbyt wysoką temperaturę, może również podrażnić skórę głowy.

Trudno oddzielić jeden problem od drugiego, ponieważ bardzo często współwystępują one ze sobą (np. suchość łatwo prowadzi do kolejnych następstw w postaci podrażnień czy świądu).

Kompleksowe wsparcie skóry głowy – rutyna pielęgnacyjna

Farmaceuci są w doskonałej pozycji, aby zalecać spersonalizowane rozwiązania pielęgnacyjne, biorąc pod uwagę indywidualne potrzeby pacjenta. W przypadku problematycznej skóry głowy często sprawdzają się uzupełniające wzajemnie produkty np. żel złuszczający, kojące serum i odpowiedni szampon. Tworzą ona wówczas kompleksową linię pielęgnacyjną. Taka kombinacja pozwala na synergiczne działanie, które jest bardziej efektywne niż stosowanie pojedynczych produktów. Nieco odmiennie sytuacja przedstawia się w przypadku dzieci, gdzie dodatkową trudnością jest możliwość bezpiecznego stosowania danego produktu w zależności od wieku. Najczęstszym problemem w tej grupie jest ciemieniucha. To grube żółte łuski powstałe w efekcie nadmiernego działania gruczołów łojowych dziecka. Ciemieniucha może wystąpić w postaci pojedynczych łusek lub pokrywać znaczną część główki. Warto zwrócić szczególną uwagę, aby zarekomendowany żel zmiękczał i delikatnie usuwał łuskę, a jednocześnie był w pełni bezpieczny dla dziecka.

Na jakie składniki zwrócić uwagę?

• kompleks mocznik i AHA – nawilżenie i złuszczanie w jednym

Kluczowym elementem w pielęgnacji suchej, łuszczącej się skóry głowy jest kompleks aktywny łączący mocznik oraz kwasy AHA. Mocznik działa jako humektant, intensywnie nawilżając skórę i zapobiegając jej przesuszeniu. Dzięki niemu skóra staje się miękka i elastyczna. Kwasy AHA, takie jak kwas mlekowy czy glikolowy, delikatnie złuszczają martwy naskórek, usuwając łuski.

• ukojenie skóry głowy – łagodzące działanie pantenolu i niacynamidu

Skóra głowy jest narażona na różne czynniki drażniące – od produktów do stylizacji, przez agresywne środki myjące, aż po wpływ środowiska. W przypadku podrażnień, zaczerwienienia lub swędzenia, niezbędna jest pielęgnacja z wykorzystaniem składników łagodzących, które przywrócą skórze komfort oraz ukoją dolegliwości. Pantenol, czyli prowitamina B5, jest znany ze swoich właściwości kojących i regenerujących. Wnika w głąb skóry, pomaga w odbudowie uszkodzonej bariery, przynosząc ulgę podrażnionej skórze. Działa przeciwzapalnie, zmniejszając zaczerwienienia i łagodząc swędzenie. Niacynamid, czyli witamina B3, to jeden z najwszechstronniejszych składników stosowanych w pielęgnacji skóry głowy. Działa przeciwzapalnie, zmniejszając podrażnienia oraz regulując produkcję sebum. Niacynamid pomaga również wzmocnić barierę ochronną skóry, co jest kluczowe dla utrzymania jej nawilżenia. Przy regularnym stosowaniu, produkty z niacynamidem mogą poprawić ogólną kondycję skóry głowy, sprawiając, że staje się mniej podatna na podrażnienia i swędzenie.

Bezpieczne i łagodne mycie skóry głowy i włosów

Mycie skóry głowy jest jednym z najważniejszych etapów pielęgnacji, jednak stosowanie zbyt agresywnych środków myjących może naruszyć naturalną barierę ochronną, co prowadzi do przesuszenia i podrażnień. Dlatego warto rekomendować łagodne produkty myjące, szczególnie te, które bazują na dobrze poznanych składnikach [2]:

• surfaktanty na bazie aminokwasów (AAS)

Surfaktanty AAS, stworzone na bazie aminokwasów, to jedne z najdelikatniejszych środków myjących dostępnych w produktach do skóry głowy. Są odpowiednie nawet dla bardzo wrażliwej skóry, ponieważ nie naruszają naturalnego pH skóry i minimalizują ryzyko podrażnień. Mogą one występować w formie soli sodowych, potasowych lub też w postaci estrów. Jednak najczęściej stosowanymi obecnie są pochodne glicyny, alaniny oraz kwasu glutaminowego. Ich pH zbliżone do pH skóry oraz mniejszy potencjał drażniący sprawiają, że są coraz częściej stosowane w produkcji preparatów do pielęgnacji włosów. Warto też dodać, że surfaktanty na bazie aminokwasów są równocześnie przyjaźniejsze dla środowiska.

• niacynamid jako składnik łagodzący w szamponach

Niacynamid pomaga zachować równowagę skóry, działa przeciwzapalnie oraz wzmacnia barierę ochronną, dzięki czemu skóra po umyciu pozostaje nawilżona i ukojona. Jest bardzo dobrze tolerowany nawet przez wrażliwą skórę głowy. Ma działanie nawilżające, ale przede wszystkim redukuje rumień, działa antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Bardzo ważną jego właściwością jest także uszczelnienie bariery hydrolipidowej skóry, co zapobiega dalszemu jej przesuszeniu.

Wskazówki dla pacjenta w zakresie stosowania produktów i stylu życia

Wydawać by się mogło, że produkty dermokosmetyczne nie wymagają w tym zakresie edukacji. Nic bardziej mylnego. Bywa, że już po wyjściu z apteki pojawiają się wątpliwości jak stosować poszczególne produkty pielęgnacyjne i w jakiej kolejności. Warto uwzględniać odpowiedzi na najczęstsze wątpliwości (w przypadku serum do skóry głowy zwykle dotyczą one ilości, potrzeby spłukiwania czy możliwości stosowania doraźnie oraz długofalowo). Cenne jest także przekazanie informacji dotyczących modyfikacji pewnych nawyków (zwrócenie uwagi na niedokładne spłukiwanie szamponów, stosowanie wcierek zawierających w składzie alkohol, błędy w stylizacji, takie jak: częste stosowanie popularnych suchych szamponów i lakierów do włosów, agresywna koloryzacja, rozjaśnianie włosów lub niewłaściwe suszenie włosów). W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy ukierunkować pacjenta na wizytę u specjalisty (niektóre schorzenia mogą predysponować np. do wzmożonej suchości).

Podsumowanie

Problemy skóry powodują znaczny dyskomfort psychiczny u pacjentów, zmniejszają pewność siebie oraz wpływają niekorzystnie na relacje międzyludzkie. Niestety często problemy te są niedoceniane i bagatelizowane. Farmaceuta jako pierwsze ogniwo kontaktujące się z pacjentem może kompleksowo zaopiekować się tym zagadnieniem. Pielęgnacja skóry głowy z problemami wymaga jednak zastosowania odpowiednio dobranych składników aktywnych. Warto tu zwrócić uwagę na: kompleks mocznik/AHA (pozwala efektywnie złuszczać i nawilżać skórę), pantenol i niacynamid (przynoszą ukojenie podrażnionej skórze) oraz surfaktanty na bazie aminokwasów (umożliwiają bezpieczne i łagodne mycie). Rekomendując produkty o tak dobranych formułach, możemy znacząco poprawić kondycję skóry głowy i jakość życia pacjenta.

Piśmiennictwo:

1. Jałowska M., Łupież i łojotokowe zapalenie skóry – etiopatogeneza i leczenie. Dostęp on-line 15.11.2024: https://aesthetica.com.pl/clients/25/files/files/AE_35%2048-52.
2. Rodzeń J., Fityrzyk K., Ciszek A., Wpływ powszechnie stosowanych szamponów z SLS i szamponów ekologicznych na przetłuszczanie się skóry głowy i włosów. Dostęp on-line 15.11. 2024: https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2016.1-3.pdf