Skaleczenie to przerwanie ciągłości skóry, które powstaje na skutek zranienia. Prawidłowe oczyszczanie powstałych w ten sposób ran pozwala z nich usunąć wszelkie zanieczyszczenia i bakterie. Ma również kluczowe znaczenie w gojeniu się różnego rodzaju zranień.

Pierwsza pomoc w przypadku skaleczenia zależy od rodzaju rany:

• otarcie naskórka – uszkodzony jest tylko naskórek (skóra właściwa jest odkryta), powierzchnia otarcia pokrywa się kropelkami krwi, które krzepnąc, tworzą strup;
• rana cięta – powstaje w wyniku np. przecięcia szkłem lub nożem. Skaleczenie ostrym narzędziem wywołuje mniejszy ból, ale silne krwawienie, ponieważ zostały uszkodzone liczne naczynia krwionośne. Dlatego przy tego typu urazie rzadziej dochodzi do zakażenia. W związku z tym rany te goją się zazwyczaj bez powikłań, chyba że przedmiot, który wywołał uraz, był brudny i doszło do zakażenia rany;
• rana tłuczona – powstaje na skutek uderzenia tępym przedmiotem. W jego wyniku dochodzi do pękania skóry i tkanki podskórnej oraz zgniecenia tkanek. Tego typu rany są najgorsze. Mimo że krew leci słabiej, stłuczone tkanki łatwo obumierają, w związku z tym łatwiej też o zakażenie;
• rana kłuta – ma niewielką średnicę, jednak może być głęboka. Brzegi rany zazwyczaj przylegają do siebie. Trzeba pamiętać, że wnętrze rany może być zakażone, zwłaszcza na przykład po nadepnięciu na zardzewiały gwóźdź;
• rana szarpana ma cechy zarówno ran ciętych jak i tłuczonych;
• rana kąsana – najczęściej powstaje na skutek ugryzienia przez zwierzę. Wokół tego typu rany powstaje strefa zgniecenia, dlatego rany te źle się goją i często ulegają zakażeniu. Z uwagi na ryzyko zakażenia, rany spowodowane ugryzieniem zawsze wymagają konsultacji lekarskiej.

Pierwsza pomoc w przypadku skaleczenia

W każdym przypadku należy zwrócić uwagę na stan ogólny chorego. Powinny niepokoić objawy, takie jak: bladość, zaburzenia krążenia czy oddychania. Pierwsza pomoc w skaleczeniach polega na:

• zatamowaniu krwawienia,
• zapobieganiu zakażenia rany przez zdezynfekowanie i założenie odpowiedniego opatrunku,
• unieruchomieniu, jeśli zranienie dotyczy kończyny,
• jeśli to konieczne – możliwie szybkim odwiezieniu poszkodowanego na pogotowie.

Niewielkie skaleczenia, z którymi mamy najczęściej do czynienia wystarczy zdezynfekować środkami z domowej apteczki. Może być to środek z oktenidyną. Jej mikrobiologiczna skuteczność została szeroko udokumentowana badaniami. Skuteczność w zakresie niszczenia mikroorganizmów lub inaktywowania wirusów występuje już po 1 minutowym czasie po zastosowaniu płynu. Dichlorowodorek oktenidyny, oprócz dużej skuteczności przeciwbakteryjnej, jest związkiem, który nie wpływa negatywnie na nabłonek ludzki i proces gojenia.

Opatrunek

Następnie należy zabezpieczyć ranę. Do dyspozycji mamy duży wybór plastrów opatrunkowych spełniających wysokie wymagania odnośnie leczenia drobnych ran i skaleczeń. Taki „idealny” opatrunek powinien posiadać następujące cechy:

• doskonale przyklejać się do skóry,
• być wytrzymały mechanicznie,
• być hipoalergiczny, aby nie podrażniać nawet delikatnej skóry,
• skutecznie zabezpieczać przed zanieczyszczeniem i brudem,
• warstwa przyranna opatrunku powinna mieć powierzchnię, której struktura i właściwości zapobiegają przywieraniu do gojącej się rany oraz doskonale chłonąć wydzielinę z rany,
• włóknina, z której jest wykonany musi charakteryzować się wysoką przepuszczalnością pary wodnej i powietrza, co pozwala skórze oddychać,
• być wodoodporny,
• być elastyczny, aby mógł dostosować się do kształtu ciała, zapewniając komfortowe poruszanie się.

dr n. farm. Anna Maciejewska