Obecnie w przypadku zutylizowania leków (np. przeterminowanych lub nieprzeterminowanych, ale już niepotrzebnych), należy udać się do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, który ma obowiązek przyjęcia takich leków. Inną możliwością jest udanie się apteki, która zgłosiła się do Urzędu Miasta lub Gminy i podpisała umowę dotyczącą współpracy w kwestii zbierania leków do utylizacji.

Od września 2019 r. weszły w życie przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw. Zadaniem gmin, na podstawie art. 3 ust. 2 pkt. 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach stało się stworzenie punktów odbioru odpadów, czyli tzw. PSZOKów (Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych). PSZOKi zapewniają przyjmowanie co najmniej odpadów komunalnych (…), odpadów niebezpiecznych, przeterminowanych leków i chemikaliów, odpadów niekwalifikujących się do odpadów medycznych powstałych w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi, w szczególności igieł i strzykawek, zużytych baterii i akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, mebli i innych odpadów wielkogabarytowych, zużytych opon, odpadów budowlanych i rozbiórkowych oraz odpadów tekstyliów i odzieży. Powyżej opisana zmiana wprowadziła znaczne zamieszanie w zakresie utylizacji przeterminowanych leków, termometrów rtęciowych i zużytych igieł, strzykawek i ampułkostrzykawek. W okresie przejściowym zarówno apteki jak i PSZOKi często odmawiały przyjęcia tego typu odpadów uznając się za nieodpowiedni do tego podmiot.

Utylizacja leków

Obecnie, w przypadku chęci zutylizowania leków (np. przeterminowanych lub nieprzeterminowanych ale już niepotrzebnych), należy udać się do PSZOKu, który ma obowiązek przyjęcia takich leków. Inną możliwością jest udanie się do jednej z aptek, które zgłosiły się do Urzędu Miasta lub Gminy i podpisały umowę dotyczącą współpracy w kwestii zbierania leków do utylizacji. Apteki takie wyposażone są w specjalne pojemniki, do których leki są przyjmowane, a następnie zabierane  przez wyspecjalizowanych odbiorców do utylizacji. Warto jednak pamiętać, że apteki nie mają obowiązku przyjmowania leków- podpisują umowę dobrowolnie, a gdy pojemnik jest przepełniony mogą odmówić przyjęcia leków.

Co istotne, do pojemników na leki można wrzucać wszelkie postaci leków, tj. tabletki zwykłe i musujące, ampułki, krople, inhalatory, kapsułki, globulki, syropy, roztwory, aerozole, czopki, saszetki z proszkiem. Co do zasady, leki powinny zostać wrzucone do pojemnika w oryginalnym opakowaniu, tj. np. tabletki w blistrze, a syropy w buteleczkach. Warto jednak zadbać o oddzielne wyrzucenie kartonowych opakowań i ulotek do odpowiedniego pojemnika na odpady segregowane, aby nie zajmowały one miejsca przeznaczonego na leki.

Warto pamiętać, że gdy po zakończonej kuracji pozostanie nam niezużyty lek na receptę, z aktualną datą ważności, możemy zutylizować go w ww. sposób. Niedozwolone jest jednak przekazywanie leków na receptę innym osobom, niezależnie czy to za darmo czy też odpłatnie. Leki na receptę przypisywane są imiennie, dla konkretnego pacjenta. W Polsce leki sprzedawać mogą jedynie określone podmioty, wobec czego takie działanie osoby fizycznej jest nielegalne.

Leki psychotropowe, utylizowane są na tej samej zasadzie co pozostałe leki, natomiast środki odurzające należy oddać na policję.

Utylizacja igieł, strzykawek i ampułkostrzykawek

Igły, strzykawki i ampułkostrzykawki można zutylizować, podobnie jak leki – w PSZOKu lub specjalnie przeznaczonym do tego pojemniku zlokalizowanym w innym miejscu (np. szpitalu, aptece czy przychodni). W tym wypadku bezwzględny obowiązek przyjmowania zużytych igieł ponownie spoczywa na PSZOKach. Szpitale, apteki i przychodnie mogą natomiast posiadać specjalnie pojemniki dobrowolnie. Warto wspomnieć także o fakcie, iż wszystkie przychodnie zobowiązane są do utylizowania zużytych u nich igieł. Wobec powyższego, przychodnie wyposażone są w niezbędne do utylizacji igieł pojemniki. Wykorzystywane są one na wewnętrzne potrzeby tych podmiotów i nie zobowiązują do przyjmowania odpadów od mieszkańców gmin.

Praktyka zbierania tego typu odpadów wygląda różnie w zależności od gminy. Niektóre z nich wprowadziły odbiór zużytych strzykawek bezpośrednio od mieszkańca z domu, po wcześniejszym zgłoszeniu takiego zapotrzebowania. Inne z kolei umiejscowiły specjalne pojemniki w wybranych urzędach.

Niniejsza kategoria odpadów wymaga szczególnej uwagi, przez wzgląd na zawarty na igłach materiał biologiczny który może doprowadzić do zarażenia się przez inną osobę, w przypadku ukłucia. W związku z powyższym, każda igła przed wyrzuceniem powinna zostać najpierw zabezpieczona plastikową pokrywką, a następnie zapakowana do opakowania, którego nie da się przebić – np. plastikowego lub szklanego pojemnika.

Termometry rtęciowe

Coraz rzadziej spotykamy się z wykorzystywaniem termometrów rtęciowych, jednak wiele osób posiada je nadal w domu. Wobec powyższego warto wiedzieć, że w przypadku chęci zutylizowania takiego termometru, który nie jest uszkodzony należy zgłosić się PSZOKu lub do jednego z wyznaczonych w tym celu punktów np. do aptek czy Mobilnych PSZOKów.

Bardziej skomplikowana staje się sytuacja, gdy nasz termometr uległ uszkodzeniu. Stłuczony termometr rtęciowy można oddać jedynie do PSZOKów. W tym wypadku, urządzenie musi zostać szczelnie zabezpieczone (np. w słoiku lub pojemniku).

Obecny stan prawny nie nakłada na apteki obowiązku w zakresie zbierania do utylizacji od mieszkańców gmin: leków (niezależnie czy to przeterminowanych czy nie), zużytych igieł, strzykawek i ampułkostrzykawek a także termometrów rtęciowych. Wszystkie powyższe obowiązki zostały nałożone na gminy i to one są rozliczane z wykonania tego obowiązku. Apteki posiadają natomiast prawo do dobrowolnego zgłoszenia się do Urzędu Miasta lub Urzędu Gminy w celu podpisania umowy dotyczącej dostarczenia do apteki specjalnego pojemnika na dany rodzaj odpadów.

Na dzień dzisiejszy, utylizacja powyżej omówionych kategorii odpadów przebiega coraz sprawniej. Niektóre gminy w celu ułatwienia mieszkańcom odnajdywania specjalnych punktów odbioru odpadów wprowadziła ich spisy lub mapy, gdzie zaznaczono poszczególne lokalizacje wraz z opisem przyjmowanych odpadów. Kwestia zbiórki do utylizacji leków, zużytych igieł i termometrów rtęciowych regulowana jest przez gminy. Wobec tego warto pamiętać aby zapoznać się z miejscowymi zasadami i przepisami przyjmowania odpadów. Każda gmina może wprowadzić nieco odmienne zasady np. w zakresie sortowania odpadów czy też sposobu ich dostarczania do utylizacji. Ważne zatem jest, abyśmy skupiali się na uregulowaniach dotyczących naszego obszaru.

Aleksandra Krasnodębska